Η ψυχογενης ανορεξια και η ψυχογενης βουλιμία. Αυτές οι διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι πολύ συνηθισμένες στην σύγχρονη εποχή καί εμφανίζονται σε συντριπτικό ποσοστό στις νέες γυναίκες. Σχετικά με τον χρόνο εμφανισης των δυο αυτών διαταραχων, όσο αργότερα εμφανιστούν τόσο χειρότερη πρόγνωση έχουν. Εκτός ομως απο αυτες τις δυο κυρίες κατηγορίες, στις διαταραχες πρόσληψης της τροφής συμπεριλαμβάνονται οι περιστασιακες βουλιμικές διαταραχες και η υπερβολική λήψη τροφής οταν η τελευταία συνδέεται με άλλες ψυχολογικες διαταραχες (συνδεεται συχνα).
Ανορεξία / Βουλιμία
Ψυχογενής (νευρική) ανορεξία – Συμπτώματα
Η ψυχογενής ανορεξία είναι διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από εκούσια απώλεια του σωματικού βάρους, προκαλούμενη ή/καί συντηρούμενη από τον ίδιο τον ασθενή. Η διαταραχή επισυμβαίνει συνήθως σε κορίτσια της εφηβικής ηλικίας ή σε νεαρές γυναίκες. Όμως, σπανιότερα, προσβάλλονται απο ψυχογενή ανορεξια αγόρια στην εφηβική ηλικία και νεαροί άνδρες, οπως και νεαρά παιδιά στην προεφηβική ηλικία και γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας μέχρι και την εμμηνόπαυση.
Σύμφωνα με το εγχειρίδιο διεθνούς ταξινόμησης των διαταραχων, η οριστική διάγνωση της νευρικής, δηλαδή της ψυχογενους προελεύσεως ανορεξίας, τίθεται με βαση τους 5 παρακάτω παράγοντες:
- Το σωματικό βάρος παραμένει τουλαχιστον 15% κατω απο το αναμενόμενο (είτε λόγω απωλειας είτε επειδή ποτέ δεν επιτεύχθηκε) ή ο δείκτης μάζας κατα Quetelet (βαρος/υψος στο τετράγωνο) ειναι 17,5 η λιγότερο. Σε ασθενείς προεφηβικής ηλικίας, μπορεί να παρατηρείται αδυναμία να επιτευχθεί η προσδοκώμενη για την ηλικία αύξηση του σωματικού βάρους.
- Η απώλεια βάρους αυτοπροκαλείται με την αποφυγή «παχυντικών» τροφών. Είναι δυνατόν επίσης να υπάρχουν ένα ή περισσότερα απο τα επόμενα: αυτοπροκαλούμενοι έμετοι, αυτοπροκαλούμενες κενώσεις με καθαρτικές ουσίες, υπερβολική σωματική άσκηση, χρήση φαρμάκων κατασταλτικών της όρεξης ή/καί διουρητικών.
- Υπαρχει παραμόρφωση της εικόνας του σωματικού εγώ υπό τη μορφή ειδικής ψυχοπαθολογίας κατά την οποία ο φόβος του πάχους επιδιαρκει ως παρέμβλητη, υπεραξιολογούμενη ιδέα και ο ασθενής επιβάλλει στον εαυτό του χαμηλό επίπεδο σωματικού βάρους.
- Υπάρχει εκτεταμένη ενδοκρινική διαταραχή υποθαλαμο-υποφυσιογοναδικού άξονα εκδηλούμενη στις γυναίκες ως αμηνόρροια και στους άνδρες ως απώλεια του σεξουαλικού ενδιαφέροντος καί της ικανότητας.
- Εάν η έναρξη της Ψυχογενους ανορεξίας τοποθετείται στην προεφηβική ηλικία, η διαδοχή των διαφόρων γεγονότων της ήβης καθυστερεί η αναστέλλεται (η αναπτυξη του ατόμου σταματά, στα κορίτσια οι μαστοι δεν αναπτύσσονται και υπαρχει πρωτογενής αμηνόρροια, στα αγόρια τα γεννητικό όργανα παραμένουν παιδικά). Με την ανάρρωση η ήβη συχνα συμπληρώνεται φυσιολογικά αλλα η εμμηναρχή καθυστερεί.
Ψυχογενής Βουλιμία – Συμπτώματα
Η ψυχογενής βουλιμία είναι σύνδρομο το οποιο χαρακτηριζεται απο επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγιας και απο υπερβολική υπεραπασχόληση με τον έλεγχο του σωματικού βάρους. Τα συμπτώματα αυτα οδηγούν τον ασθενη να υιοθετήσει ακραία μέτρα για να μετριάσει την «παχυντική» επίδραση των προσλαμβανομένων τροφών. Η ψυχογενης βουλιμια σχετίζεται με την ψυχογενη ανορεξια λογω της εμφανισης κοινών ψυχοπαθολογικών στοιχείων στις δυο καταστάσεις. Η κατανομή ηλικίας και φύλου ειναι παρόμοια προς εκεινη της ψυχογενους ανορεξιας αλλα η ηλικία έναρξης τεινει να ειναι ελαφρώς καθυστερημενη. Η ψυχογενης βουλιμια μπορεί να θεωρηθεί ως υπολειμμα της επιμενουσας Ψυχογενους ανορεξιας (μολονότι μπορεί επισης να παρατηρηθεί και η αντιστροφη διαδοχή). Μια ασθενής, η οποια προηγουμένως ηταν ανορεκτική, μπορεί πρώτα να παρουσιάσει βελτίωση ως αποτελεσμα της αύξησης του σωμαστικού βάρους καί πιθανώς της εμμήνου ρύσεως, στη συνέχεια ομως μπορεί να εγκατασταθεί μία κακοήθης κατάσταση εναλλαγής υπερφαγίας και εμέτων. Οι επανειλημμένοι έμετοι μπορεί να οδηγήσουν σε ηλεκτρολυτικές διαταραχές, σωματικές επιπλοκές (τετανία, επιληπτικούς σπασμούς, καρδιακές αρρυθμίες, μυϊκή αδυναμία) και σε περαιτέρω σημαντική απώλεια σωματικου βάρους).
Σύμφωνα με το εγχειρίδιο διεθνούς ταξινόμησης των διαταραχων, η οριστική διάγνωση της νευρικής, δηλαδή της ψυχογενους προελεύσεως βουλιμίας, τίθεται με βαση τους 3 παρακάτω παράγοντες:
- Επιμένουσα υπεραπασχόληση με τη διατροφή και ακατανίκητη επιθυμία για λήψη τροφής. Ο ασθενής υποκύπτει στην επιθυμία του να τρώει υπερβολικά, με επεισόδια υπερφαγίας κατα τα οποία πολύ μεγάλες ποσότητες τροφής καταναλίσκονται σε βραχείες χρονικές περιόδους.
- Ο ασθενής προσπαθεί να αντιρροπήσει την «παχυντική» επίδραση της τροφής με ένα ή περισσότερα απο τα ακόλουθα: α) αυτοπροκαλούμενοι έμετοι β) κατάχρηση καθαρτικών ουσιών γ) εναλλασσόμενοι περίοδοι αποχής από τη λήψη τροφής, δ) χρήση φαρμάκων οπως ανορεκτικων, θυρεοειδικών σκευασμάτων ή διουρητικών.
- Η ψυχοπαθολογία εκφράζεται ως νοσηρός φόβος πάχυνσης. Ο ασθενής επιβάλλει στον εαυτό του ενα αυστηρά καθορισμένο όριο σωματικού βάρους πολύ κάτω από το προνοσηρό επίπεδο, το οποιο αποτελεί και το άριστο η το κατα τη γνώμη του γιατρού συμβατό με την υγεία, σωματικό βάρος. Συχνα, αλλα οχι πάντοτε αναφέρονται στο ιστορικό επεισόδια Ψυχογενους ανορεξιας. Τυχόν προηγούμενο επεισόδιο μπορεί να ειχε πλήρη κλινικη έκφραση η να ειχε προσλάβει ελάσσονα λανθάνουσα μορφή με μέτρια μονο απώλεια βάρους η/και παροδική φάση αμηνόρροιας. Το μεσοδιάστημα μεταξύ ενος επεισοδίου Ψυχογενους ανορεξιας και ενος Ψυχογενους βουλιμίας μπορεί να κυμαίνεται απο λίγους μήνες μεχρι και μερικά χρονια.
Ψυχοθεραπεία Ψυχογενούς Ανορεξιας – Βουλιμίας
Συνήθως με την έναρξη της ψυχοθεραπείας και ακριβέστερα μετά απο λίγους μήνες θεραπείας (12-24 μηνες) τα βαρύτερα συμπτώματα αρχίζουν και δείχνουν μια ελαφρά υποτονικότητα. Επειδή όμως τα θέματα που εμπλέκονται είναι πάρα πολλά η θεραπεία παίρνει αρκετό καιρό. Το άτομο συνήθως υφίσταται πιέσεις από το περιβάλλον του γύρω από τις διατροφικές του συνήθειες. Αν προσθέσουμε καί τα ψυχολογικά ζητήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης, καί κακής διαχείρισης χρόνου που εμφανίζουν αυτά τα άτομα καθώς καί της ανάγκης υπερ-εργατικότητας ή/καί υπέρ-άσκησης την οποία επίσης εμφανίζουν, ολα αυτα συνεπάγονται συνεχή κόπωση, επομένως γίνεται κατανοητό ότι υπάρχει μια συνεχής ταλαιπωρία. Η ψυχοθεραπεία λειτουργεί πολύ καλά αλλά τα άτομα συχνά δεν αντέχουν την επιπρόσθετη κούραση καί εγκαταλείπουν. Αν όμως μείνουν έχουν πολύ καλές προοπτικές ισορρόπησης της διατροφής καί της εσωτερικής εικόνας του εαυτού η οποία αρχικά είναι πολύ στρεβλωμένη. Οι λόγοι της στρέβλωσης της εικόνας του εαυτού είναι βαθείς και απολύτως σημαντικοί για την ψυχική ισορροπία του ατόμου. Το περιβάλλον των ατόμων αυτών λοιπον πρέπει να ειναι υποστηρικτικο και να προτείνει στο άτομο να ξεκινήσει θεραπεια. Το κοντινο περιβάλλον ομως θα πρέπει να γνωρίζει οτι η τελική απόφαση ανήκει πάντα στον ίδιο τον ασθενη σχετικά με το αν θέλει να ξεκινησει θεραπεία.
