Διαταραχη Πανικού – Κρίση πανικού : συμπτώματα και θεραπεία
Κρίση πανικού
Η κατανόηση της διαταραχής πανικού ή κρίση πανικού είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τους πάσχοντες όσο και για τα δίκτυα υποστήριξής τους. Χαρακτηρίζεται από ξαφνικά, έντονα επεισόδια φόβου, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού, υπερβολική εφίδρωση και αίσθημα επικείμενης καταστροφής.
Αυτό το άρθρο παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση της κρίσης πανικού, εστιάζοντας στα συμπτώματα, τις ψυχολογικές ρίζες και τις αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Αποκτώντας γνώση αυτής της κατάστασης, μπορούμε να δώσουμε στα άτομα τη δυνατότητα να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους από το φόβο.
Κατανόηση της κρίσης πανικού
Η κρίση πανικού, μια σοβαρή κατάσταση άγχους, χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες απροσδόκητες κρίσεις και συνεχή ανησυχία για το ενδεχόμενο να εκδηλωθούν και άλλες. Αυτή η εξουθενωτική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής ενός ατόμου, ενσταλάζοντας μια συνεχή κατάσταση φόβου και ανησυχίας. Η κατανόηση της διαταραχής είναι το πρώτο βήμα προς την ανάκτηση της ελευθερίας που στερεί από τους πάσχοντες.
Μια κρίση πανικού εκδηλώνεται συνήθως με ταχέως κλιμακούμενα συμπτώματα, που κορυφώνονται μέσα σε δέκα λεπτά. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα παλμών της καρδιάς, εφίδρωση, τρέμουλο, δύσπνοια και ένα συντριπτικό αίσθημα επικείμενης καταστροφής. Συχνά, ο φόβος είναι ανεξήγητος, προσθέτοντας άλλο ένα επίπεδο αγωνίας στον πάσχοντα.
Στη δίνη μιας κρίσης πανικού, τα άτομα μπορεί να βιώσουν αποπροσωποποίηση ή να νιώσουν ότι πρόκειται να πεθάνουν. Αυτά τα συμπτώματα παρερμηνεύονται άγρια ως προάγγελοι θανάτου. Ο φόβος των επόμενων κρίσεων μπορεί να οδηγήσει σε περιοριστικές συμπεριφορές, καθώς τα άτομα μπορεί να αποφεύγουν μέρη ή καταστάσεις που συνδέουν με αυτές τις κρίσεις, μειώνοντας περαιτέρω την αίσθηση της ελευθερίας τους.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διαταραχή έχει τις ρίζες της σε ψυχολογικά ζητήματα και όχι σε σωματικά. Κατά συνέπεια, ενώ η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα, δεν αποτελεί θεραπεία. Η ψυχοθεραπεία αποδεικνύεται πιο αποτελεσματική, βοηθώντας τα άτομα να κατανοήσουν τα εναύσματα και να μάθουν μηχανισμούς αντιμετώπισης.
Η κατανόηση της κρίσης πανικού την απομυθοποιεί, καθιστώντας την λιγότερο τρομακτική. Η γνώση είναι δύναμη και το πρώτο βήμα προς την απελευθέρωση από τα δεσμά αυτής της διαταραχής.
Αναγνωρίζοντας τα συμπτώματα της κρίσης πανικού
Ο εντοπισμός των συμπτωμάτων μιας κρίσης πανικού είναι ζωτικής σημασίας για την έγκαιρη παρέμβαση και την αποτελεσματική αντιμετώπιση της. Τα συμπτώματα συχνά περιλαμβάνουν:
Τα συμπτώματα ενός επεισοδίου που το χαρακτηρίζει ο πανικός (κρίση πανικού) είναι τα παρακάτω:
1. Αίσθημα παλμών, καρδιά που «σφυροκοπά» ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού
2. Εφίδρωση
3. Τρεμούλα ή έντονος τρόμος
4. Αίσθημα λαχανιάσματος ή ασφυξίας
5. Αίσθημα πνιγμονής
6. Πόνος ή δυσφορία στο στήθος
7. Ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση
8. Αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή τάση λιποθυμίας
9. Αποπραγματοποίηση (αίσθημα μή πραγματικού) ή αποπροσωποποίηση (αίσθηση απόσπασης από τον εαυτό).
10. Φόβος απώλειας του ελέγχου ή απώλειας του λογικού
11. Φόβος θανάτου
12. Παραισθησίες (μούδιασμα ή μυρμηγκιάσματα)
13. Ρίγη ή εξάψεις
Μια κρίση πανικού εκδηλώνεται συνήθως ξαφνικά, με κλιμάκωση των συμπτωμάτων που συχνά κορυφώνεται μέσα σε δέκα λεπτά. Η έναρξη χαρακτηρίζεται από φόβο επικείμενης καταστροφής ή θανάτου, συνήθως χωρίς σαφή πηγή. Αυτός ο έντονος φόβος μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση, ταχυκαρδία και εφίδρωση. Κατά μέσο όρο, μια κρίση πανικού διαρκεί περίπου είκοσι λεπτά έως μισή ώρα.
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, δεν είναι ασυνήθιστο να έχετε δυσκολίες με την ομιλία, διαταραχές της μνήμης ή αισθήματα αποπροσωποποίησης. Ο φόβος επικείμενου θανάτου λόγω υποτιθέμενων καρδιακών ή αναπνευστικών προβλημάτων είναι ιδιαίτερα διαδεδομένος κατά τη διάρκεια των αρχικών κρίσεων πανικού. Τα άτομα μπορεί να παρερμηνεύσουν τις εμφανείς καρδιακές παλμούς και το σφίξιμο στο στήθος ως σημάδια καρδιακής προσβολής.
Είναι κυρίως ψυχολογικής φύσης, και ενώ η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα, δεν θεραπεύει τη διαταραχή.
Οι απροσδόκητες κρίσεις πανικού
Σε πολλές περιπτώσεις, τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διαταραχή βιώνουν απροσδόκητες κρίσεις πανικού, οι οποίες είναι ξαφνικές, έντονες κρίσεις φόβου που μπορεί να εκδηλωθούν χωρίς προειδοποίηση. Αυτή η απροσδόκητη φύση μπορεί να είναι βαθιά εκνευριστική, αφήνοντας τον πάσχοντα σε μια κατάσταση συνεχούς άγχους και φόβου για την επόμενη κρίση.
Οι κρίσεις αυτές εκδηλώνονται απότομα, συχνά κορυφώνονται μέσα σε μόλις δέκα λεπτά. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα παλμών, εφίδρωση, τρέμουλο και αίσθηση ασφυξίας. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι πάσχοντες συχνά αναφέρουν βαθύ φόβο ότι χάνουν τον έλεγχο ή ακόμη και ότι πεθαίνουν. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί μια αίσθηση μη πραγματικότητας ή απομάκρυνσης από τον εαυτό τους, γνωστή ως αποπροσωποποίηση. Το απρόβλεπτο αυτών των επεισοδίων μπορεί να αφήσει τα άτομα να αισθάνονται ανίσχυρα, παγιδευμένα σε έναν αόρατο κύκλο φόβου.
Η πρώτη κρίση πανικού είναι συχνά απροειδοποίητη, παρόλο που σε ορισμένες περιπτώσεις προηγείται κάποια ψυχική αναστάτωση αλλα ακόμα και τοτε το άτομο δεν μπορεί να γνωρίζει τι επακολουθεί. Σε γενικές γραμμές πάντως πρόκειται για μια αιφνίδια κατάσταση η οποία σοκάρει το άτομο καθώς είναι συνήθως απροετοίμαστο για την ένταση και τον αιφνίδιο χαρακτήρα της εμπειρίας. Οι σωματικές εκδηλώσεις, όπως ο γρήγορος καρδιακός ρυθμός και η δύσπνοια, μπορεί να είναι τόσο έντονες ώστε να εκλαμβάνονται λανθασμένα ως καρδιακή προσβολή, επιδεινώνοντας περαιτέρω τον φόβο και τη σύγχυση.
Η θεραπεία για τη διαταραχή πανικού επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών αιτιών και όχι στην απλή κάλυψη των συμπτωμάτων. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της έντασης των κρίσεων πανικού, αλλά η ψυχοθεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της βαθύτερης αιτίας και την επίτευξη πλήρους ανάρρωσης. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, ειδικότερα, μπορεί να είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στο να βοηθήσει τα άτομα να ανακτήσουν τον έλεγχο και την ελευθερία από τον εξουθενωτικό κύκλο της διαταραχής πανικού.
Η κατανόηση και η αναγνώριση της πραγματικότητας των απροσδόκητων κρίσεων πανικού είναι το πρώτο βήμα προς την υπέρβαση της διαταραχής πανικού και τη διεκδίκηση μιας ζωής απαλλαγμένης από την τυραννία του φόβου.
Επαναλαμβανόμενο άγχος μετά την κρίση πανικού
Μετά από μια απροσδόκητη κρίση πανικού, το άτομο συχνά παλεύει με επαναλαμβανόμενο άγχος, φοβούμενο την εκδήλωση μιας νέας κρίσης. Αυτός ο φόβος, γνωστός ως προληπτικό άγχος, μπορεί να γίνει τόσο διάχυτος που να υποβαθμίζει σημαντικά την καθημερινή τους λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής τους. Αυτό το αίσθημα επικείμενης καταστροφής, που συχνά συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως ταχυπαλμία, δύσπνοια και ζάλη, μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές αποφυγής. Τα άτομα μπορεί να γίνουν διστακτικά στο να εμπλακούν σε ορισμένες δραστηριότητες ή να επισκεφθούν μέρη όπου έχουν βιώσει στο παρελθόν κρίση πανικού, δημιουργώντας έναν κύκλο φόβου και αποφυγής.
Το επαναλαμβανόμενο άγχος μετά την κρίση δεν είναι απλώς ένας απόηχος της ίδιας της κρίσης πανικού, αλλά μια ψυχολογική απάντηση στο τραύμα του αρχικού επεισοδίου. Αντιπροσωπεύει μια μορφή μετατραυματικού στρες, όπου το άτομο ζει σε συνεχή φόβο για την επόμενη κρίση πανικού, γινόμενο ουσιαστικά αιχμάλωτος του ίδιου του φόβου του.
Η θεραπεία για το επαναλαμβανόμενο άγχος μετά την κρίση περιλαμβάνει συχνά έναν συνδυασμό γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής. Αυτή βοηθά το άτομο να κατανοήσει και να αλλάξει τα μοτίβα σκέψης που οδηγούν στο άγχος, σπάζοντας έτσι τον κύκλο του φόβου και της αποφυγής.
Πως αρχίζει η κρίση πανικού
Η κρίση πανικού αρχίζει με ταχέως αυξανόμενα συμπτώματα. Συνήθως μεσα σε δέκα λεπτά της ώρας έχουν κορυφωθεί. Ιδιαιτέρως έντονος ειναι ο φόβος και το αίσθημα οτι επέρχεται θανατος. Ομως η πηγή του φόβου για την κρίση πανικού δεν ειναι συνειδητή στο άτομο. Πιθανόν εκεινη τη στιγμή να υπαρχει δυσκολία στην συγκέντρωση η το άτομο να τελεί σε σύγχυση και να έχει ταχυκαρδία δύσπνοια και εφίδρωση. Η κρίση πανικού διαρκεί κατα κανόνα είκοσι λεπτά με μισή ωρα.
Τι συμβαίνει κατα την διάρκεια μιας κρίσης πανικου
Κατα την κριση πανικου ειναι σύνηθες το φαινόμενο να εμφανίζονται δυσκολίες στην ομιλία και διαταραχες στη μνήμη η ακομα και αποπροσωποποίηση (αίσθημα οτι βγαίνει απο τον εαυτο). Ο σωματικος φόβος θανατου απο καρδιακό η αναπνευστικό προβλημα απασχολεί πολυ τα άτομα που παθαίνουν τις πρώτες κρισεις πανικου διότι πιστεύουν οτι οι έντονοι παλμοί και το σφίξιμο στο στήθος προαναγγέλλουν το θάνατο τους.
Σωματικές εκδηλώσεις πανικού
Οι σωματικές εκδηλώσεις της διαταραχής πανικού είναι ποικίλες και μπορούν να επηρεάσουν βαθιά τη φυσιολογική κατάσταση του ατόμου. Αυτές μπορεί να κυμαίνονται από αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία, υπερβολική εφίδρωση, τρέμουλο, δύσπνοια έως αίσθημα πνιγμού. Επιπλέον, τα άτομα μπορεί να αισθάνονται δυσφορία στο στήθος, ναυτία, ζάλη και αισθήματα αποπραγματοποίησης ή αποπροσωποποίησης. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να κορυφωθούν μέσα σε δέκα λεπτά, προκαλώντας έντονο φόβο και σύγχυση, που συχνά οδηγεί στην εσφαλμένη αντίληψη επικείμενου θανάτου.
Ο απρόβλεπτος χαρακτήρας αυτών των επεισοδίων εντείνει περαιτέρω το άγχος που συνδέεται με τη διαταραχή πανικού. Τα άτομα ζουν με συνεχή φόβο για την επόμενη κρίση, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο προσμονής και αυξημένης διέγερσης. Αυτός ο φόβος είναι βαθιά ριζωμένος, συχνά προερχόμενος από τις συντριπτικές αισθήσεις που βιώνονται κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού. Ο φόβος της απώλειας του ελέγχου, της επικείμενης τρέλας ή του θανάτου, τροφοδοτεί περαιτέρω το άγχος και διαιωνίζει τον κύκλο του πανικού.
Η πρώτη επίθεση έρχεται συχνά χωρίς προειδοποίηση, σοκάροντας το άτομο και αποτυπώνοντας έναν μόνιμο φόβο. Ο φυσικός φόβος του θανάτου λόγω αντιληπτών καρδιακών ή αναπνευστικών προβλημάτων μπορεί να είναι ιδιαίτερα οδυνηρός. Παρά τη δυσφορία, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα αυτά αποτελούν εκδήλωση της διαταραχής και όχι ένδειξη σωματικής ασθένειας.
Για την αντιμετώπιση της διαταραχής πανικού, τα σωματικά συμπτώματα είναι αναμφίβολα τρομακτικά. Ωστόσο, η κατανόηση των ψυχολογικών τους καταβολών μπορεί να προσφέρει ένα μονοπάτι προς την ελευθερία.
Ο φόβος του θανάτου
Παρά το γεγονός ότι τα σωματικά συμπτώματα μιας κρίσης πανικού είναι καθαρά ψυχολογικά, είναι ο βαθύς φόβος του θανάτου που συχνά επιδεινώνει την ένταση αυτών των επεισοδίων. Αυτός ο έντονος φόβος, που συχνά περιγράφεται ως φόβος ή τρόμος, προκύπτει από την αντίληψη του ατόμου για τα σωματικά του συμπτώματα. Καθώς η καρδιά τους χτυπά, η αναπνοή τους λιγοστένει και το σώμα τους τρέμει, το άτομο μπορεί να πιστεύει ότι βιώνει ένα απειλητικό για τη ζωή του γεγονός, όπως μια καρδιακή προσβολή. Αυτή η παρερμηνεία τροφοδοτεί έναν φαύλο κύκλο φόβου και πανικού, κλιμακώνοντας περαιτέρω τη σοβαρότητα της κρίσης.
Τα άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού συχνά αναφέρουν φόβο θανάτου κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων. Αυτός ο φόβος δεν είναι παράλογος ή αβάσιμος, καθώς τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι απίστευτα ανησυχητικά. Ωστόσο, η κατανόηση ότι τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ενδεικτικά μιας σωματικής απειλής για την υγεία μπορεί να μειώσει σημαντικά το φόβο και την ένταση αυτών των επεισοδίων.
Η ψυχολογία πίσω από τις κρίσεις πανικού
Για να κατανοήσουμε την ψυχολογία πίσω από τις κρίσεις πανικού, είναι ζωτικής σημασίας να εμβαθύνουμε στην αλληλεπίδραση των γνωστικών διαδικασιών και των συναισθηματικών αντιδράσεων, μια σχέση που συχνά τροφοδοτεί αυτά τα έντονα επεισόδια άγχους.
Η έναρξη μιας κρίσης πανικού είναι συνήθως απότομη και χωρίς προειδοποίηση, αφήνοντας τα άτομα σε κατάσταση έντονου φόβου, που συχνά συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως χτύπημα της καρδιάς, δύσπνοια και εφίδρωση.
Πίσω από αυτά τα συμπτώματα βρίσκεται ένα πολύπλοκο δίκτυο ψυχολογικών στοιχείων. Αρχικά, η γνωστική παρερμηνεία παίζει σημαντικό ρόλο. Αυτή αναφέρεται στην τάση του ατόμου να αντιλαμβάνεται ορισμένες σωματικές αισθήσεις ή περιβαλλοντικές ενδείξεις ως απειλητικές, γεγονός που με τη σειρά του πυροδοτεί μια υπερβολική αντίδραση φόβου.
Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να παρερμηνεύσει έναν γρήγορο καρδιακό παλμό ή ένα αίσθημα ζαλάδας ως σημάδι επικείμενης καρδιακής προσβολής, οδηγώντας σε αυξημένο άγχος και κλιμάκωση άλλων συμπτωμάτων πανικού. Αυτός ο φαύλος κύκλος φόβου και σωματικής αντίδρασης είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των κρίσεων πανικού.
Μια άλλη ψυχολογική πτυχή είναι ο ρόλος του προληπτικού άγχους. Αφού βιώσουν μια αρχική κρίση πανικού, τα άτομα συχνά ζουν με το φόβο ότι θα βιώσουν και άλλη. Αυτός ο συνεχής φόβος μπορεί από μόνος του να πυροδοτήσει περαιτέρω κρίσεις, ενισχύοντας τον φαύλο κύκλο του πανικού.
Οι αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία , προσπαθούν να σπάσουν αυτόν τον κύκλο βοηθώντας τα άτομα να εντοπίσουν και να αμφισβητήσουν τους παράλογους φόβους και τις παρερμηνείες τους.
Προσεγγίσεις για τη θεραπεία της κρίσης πανικού
Οι ψυχολογικές θεραπείες, από την άλλη πλευρά, επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση της βαθύτερης αιτίας των κρίσεων πανικού. Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές ψυχολογικές θεραπείες για τη διαταραχή πανικού. Λειτουργεί βοηθώντας τα άτομα να κατανοήσουν και να αλλάξουν τα μοτίβα σκέψης που οδηγούν σε κρίσεις πανικού, δίνοντάς τους έτσι τη δυνατότητα να ελέγχουν τα συμπτώματά τους. Η θεραπεία έκθεσης, περιλαμβάνει τη σταδιακή έκθεση στις φυσικές αισθήσεις του πανικού σε ένα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον, επιτρέποντας στα άτομα να διαχειρίζονται καλύτερα την αντίδραση του φόβου τους.
Η τακτική σωματική άσκηση, ο επαρκής ύπνος και η ισορροπημένη διατροφή μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση της αντίδρασης του οργανισμού στο στρες. Οι τεχνικές μείωσης του άγχους που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα, όπως ο διαλογισμός και η γιόγκα, μπορούν επίσης να είναι ευεργετικές.
Συμπερασματικά, η διαταραχή πανικού είναι μια σύνθετη ψυχολογική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ξαφνικό, έντονο φόβο και σωματικά συμπτώματα.
Η απροσδόκητη φύση αυτών των κρίσεων συχνά προκαλεί φόβο επικείμενης καταστροφής ή θανάτου, εντείνοντας την αγωνία του ατόμου.
Οι αιτίες της ειναι καθαρά ψυχολογικές. Η φαρμακευτική αγωγή βοηθάει στην μείωση της έντασης των συμπτωμάτων αλλα δεν θεραπεύει την διαταραχή. Αυτο συμβαίνει επειδή οι αιτίες της κρίσης πανικου ειναι ψυχολογικές. Η ψυχοθεραπεία βοηθάει στην κατανόηση των αιτιών και στην πλήρη θεραπεια της.
Η αυξημένη κατανόηση αυτής της διαταραχής και των θεραπευτικών επιλογών της μπορεί να οδηγήσει σε βελτιωμένα αποτελέσματα για τους ασθενείς και σε μείωση του στίγματος που συνδέεται με τις διαταραχές της ψυχικής υγείας.
*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα
Δείτε επίσης: Οι πηγές του άγχους
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά ότι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω
Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Καρνεάδου 37 Κολωνάκι
Τηλ: 211 71 51 801
www.mixalispaterakis.gr
www.psychotherapy.net.gr
