Φετιχισμός

Φετιχισμός

Στο άρθρο που ακολουθεί πραγματεύομαι τον φετιχισμό από ψυχαναλυτική σκοπιά χωρίς να υπεισέρχομαι στις βαθύτερες αιτίες οι οποίες είναι κρυμμένες στο ασυνείδητο των ανθρώπων που είναι φετιχιστές γιατί αυτό θα απαιτούσε μία κατά πολύ εκτενέστερη ανάλυση την οποία δεν έχω το χρόνο να ξεκινήσω εδώ. Ωστόσο ο αναγνώστης θα μπορέσει να αποκτήσει μια εικόνα γύρω από το πεδίο της ανάγκης για ενασχόληση με ένα φετίχ και ως ένα σημείο να προσεγγίσει το πλαίσιο στο οποίο η ψυχανάλυση αντιλαμβάνεται και αναλύει τον φετιχισμό.

Φετιχισμός ψυχαναλυτικά. Τί είναι;

Ο φετιχισμός ψυχαναλυτικά αναφέρεται στην έννοια του φετίχ μέσα από την ψυχαναλυτική θεωρία του Σίγκμουντ Φρόυντ. Σύμφωνα με την ψυχανάλυση, ένα φετίχ είναι ένα αντικείμενο ή ένα σημείο εστίασης που έχει ένα ξεχωριστό συμβολικό νόημα και προκαλεί σεξουαλική δέσμευση ή ικανοποίηση.

Ο Φρόυντ πιστεύει ότι τα φετίχ μπορούν να αντιπροσωπεύουν αναπτυξιακά στάδια ή νοηματικές συνδέσεις που σχετίζονται με την παιδική σεξουαλικότητα. Για παράδειγμα, ένας άνδρας μπορεί να αναπτύξει ένα φετίχ για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, όπως ένα παπούτσι, που συνδέεται με τις πρώτες του σεξουαλικές εμπειρίες ή φαντασιώσεις.

Στην ψυχανάλυση, ο φετιχισμός μπορεί να αναλυθεί ως μια προσπάθεια να αντισταθεί ή να αποφύγει ένα ανεπίθυμο ή ανεπίτρεπτο σεξουαλικό περιεχόμενο. Ο Φρόυντ θεωρούσε ότι το φετίχ ήταν ένας τρόπος άμυνας ή αποκατάστασης της σεξουαλικής ικανοποίησης.

Ο φετιχισμός, όπως τον ερμηνεύει ο Φρόυντ, αποτελεί έναν τρόπο άμυνας ή αποκατάστασης της σεξουαλικής ικανοποίησης λοιπόν. θεωρούσε ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν φετίχ για να αντιμετωπίσουν την ανασφάλεια ή την έλλειψη εμπιστοσύνης στη σεξουαλική τους ικανότητα ή να αποκρύψουν θεμελιώδεις σεξουαλικούς πόθους ή φαντασιώσεις που θεωρούν ανεπίτρεπτες ή ανεπιθύμητες.

Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει ένα φετίχ για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή μέρος του σώματος, όπως παπούτσια, μαλλιά, εσώρουχα κ.λπ. Αυτό το φετίχ μπορεί να λειτουργεί ως αντικατάσταση ή ως αντικείμενο εστίασης για την επίτευξη σεξουαλικής ικανοποίησης.

Διαφοροποίηση φετιχισμού και διαταρακτικού φετιχισμού

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο φετιχισμός διαφέρει από τις παθολογικές σεξουαλικές προτιμήσεις ή διαταραχές, όπως ο παραφιλικός διαταρακτικός φετιχισμός. Ο παραφιλικός διαταρακτικός φετιχισμός, γνωστός και ως παραφιλία, είναι μια σεξουαλική προτίμηση ή φαντασίωση που είναι σε σημαντικό βαθμό εκτός των κοινωνικών νορμών ή που ενέχει ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Οι παραφιλίες μπορεί να περιλαμβάνουν σεξουαλικές επιθυμίες ή ενδιαφέροντα για αντικείμενα, καταστάσεις, μη συνηθισμένες πρακτικές ή μη συναινετικές δραστηριότητες.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η παραφιλία δεν είναι απαραιτήτως ένα διαταρακτικό ή παθολογικό φαινόμενο. Πολλοί άνθρωποι έχουν ιδιαίτερες σεξουαλικές προτιμήσεις ή φαντασιώσεις που διαφέρουν από τον καθολικά αποδεκτό κανόνα.

Ωστόσο, όταν η παραφιλία προκαλεί δυσκολίες στην καθημερινή ζωή ή προκαλεί ζημία σε άλλους, μπορεί να θεωρηθεί ως διαταραχή και απαιτείται επαγγελματική βοήθεια.

Ποιες είναι οι βασικές αιτίες του φετιχισμού ψυχαναλυτικά;

Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία του Σίγκμουντ Φρόυντ, ο φετιχισμός πηγάζει από την παιδική σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία.

Οι βασικές αιτίες του φετιχισμού, όπως τις ερμηνεύει ο Φρόυντ, μπορούν να είναι οι εξής:

1. Ανασφάλεια σεξουαλικής ταυτότητας: Ο φετιχισμός μπορεί να αναπτυχθεί ως ένας τρόπος να αντιμετωπιστεί η ανασφάλεια ή η αμφιβολία σχετικά με τη σεξουαλική ταυτότητα ή τις προτιμήσεις.
2. Ανεπίλυτα σεξουαλικά συμβάντα ή συγκρούσεις: Ο Φρόυντ θεωρούσε ότι ο φετιχισμός μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο να αποκρύψει ή να επαναφέρει σεξουαλικές συγκρούσεις ή συμβάντα που δεν έχουν επιλυθεί πλήρως στην ψυχική ανάπτυξη του ατόμου.
3. Απαγορευμένες ή απαγορευτικές φαντασιώσεις: Τα φετίχ μπορεί να λειτουργήσουν ως μέσο για να αποφευχθεί η έκφραση ή η αναγνώριση απαγορευμένων ή απαγορευτικών σεξουαλικών φαντασιώσεων. Μπορεί να πρόκειται για φαντασιώσεις ή πόθους που η κοινωνία ή ο ίδιος ο άνθρωπος θεωρούν απαγορευτικούς ή ανεπιθύμητους.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι επισημάνσεις αυτές αντιπροσωπεύουν την ψυχαναλυτική θεώρηση του Φρόυντ και δεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις ή τις ερμηνείες άλλων θεωρητικών κατευθύνσεων. Ο φετιχισμός είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο και η εξήγησή του μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ψυχολογική προσέγγιση που ακολουθείται.

Ο ρόλος του άγχους ευνουχισμού

Το άγχος ευνουχισμού είναι μια έννοια που συνδέεται με τον φετιχισμό. Ο όρος “αγχος ευνουχισμού” αναφέρεται στην ανησυχία ή τον φόβο που προκαλεί η απουσία ή η ανικανότητα να λειτουργήσει το φετίχ ή να επιτευχθεί σεξουαλική ικανοποίηση χωρίς αυτό.

Φετίχ και φόβος

Ο Φρόυντ ανέπτυξε την έννοια του αγχού ευνουχισμού για να εξηγήσει τη σχέση ανάμεσα στον φετιχισμό και τον ανησυχητικό φόβο που προκαλεί η απώλεια ή η αναμενόμενη απουσία του φετίχ. Το άγχος ευνουχισμού μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική απόδοση και την ικανοποίηση, καθώς η απουσία του φετίχ μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, απογοήτευση ή ανασφάλεια. Υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που εξηγούν το γιατί η απουσία του φετίχ προκαλεί ανησυχία και αυτοί εντοπίζονται στην αντίληψη της απουσίας πέους στις γυναίκες. Σε αυτό το θέμα θα αναφερθούμε σε άλλο άρθρο ειδικότερα.

Γενικά, το αγχος ευνουχισμού αναδεικνύει τη στενή σχέση ανάμεσα στον φετιχισμό και τα αρνητικά συναισθήματα όπως την απογοήτευση, την ανασφάλεια, τον ενδοιασμό ή ακόμη και την αποφυγή της σεξουαλικής δραστηριότητας.

Οι ψυχαναλυτές πιστεύουν ότι ο αγχος ευνουχισμού μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της ψυχαναλυτικής θεραπείας, εξερευνώντας τις ρίζες του φετιχισμού και τις συναισθηματικές δυνάμεις που τον επηρεάζουν.

Το άγχος ευνουχισμού γίνεται αντιληπτό ως ένα αποτέλεσμα της ψυχοδυναμικής διαδικασίας στην οποία εμπλέκονται οι ανεπίσημες ή απαγορευμένες σεξουαλικές προτιμήσεις ή φαντασιώσεις.

Σύμφωνα με την ψυχανάλυση, το αγχος ευνουχισμού απορρέει από τη σύγκρουση μεταξύ των ορέξεων και επιθυμιών που προέρχονται από το ασυνείδητο, και των απαιτήσεων και απαγορεύσεων που επιβάλλονται από την κοινωνία ή το υπερ-εγώ (ηθικοί κανόνες).

Αυτή η σύγκρουση μπορεί να προκαλέσει ανησυχία και φόβο, καθώς ο φετιχισμός είναι στενά συνδεδεμένος με τις απαγορευμένες ή απαγορευτικές πτυχές της σεξουαλικότητας.

Η αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης μπορεί να περιέχει αμφιβολίες, φόβους και ανασφάλειες σχετικά με την ικανότητα να επιτευχθεί η ικανοποίηση χωρίς την παρουσία του φετίχ. Το άγχος ευνουχισμού αναδύεται λόγω των εξής παραγόντων:

1. Σύγκρουση ανάμεσα σε απαγορευμένες ή απαγορευτικές σεξουαλικές προτιμήσεις ή φαντασιώσεις και τις απαιτήσεις του υπερ-εγώ ή των κοινωνικών κανόνων. Ο φετιχισμός μπορεί να είναι μια προσπάθεια να αποφευχθεί ή να αντιμετωπιστεί αυτή η σύγκρουση.
2. Ανασφάλεια σεξουαλικής ταυτότητας και ανησυχία σχετικά με τις προτιμήσεις και τις ικανότητες για σεξουαλική ικανοποίηση χωρίς το φετίχ.
3. Ανεπίλυτες σεξουαλικές συγκρούσεις ή τραύματα από το παρελθόν που επηρεάζουν τη σεξουαλική αυτοεκτίμηση και την ικανοποίηση.

Το βάθος της Ψυχαναλυτικής θεραπείας

Ο φετιχισμός και ο αγχος ευνουχισμού μπορούν να εξεταστούν και να αναλυθούν με περαιτέρω βάθος μέσω της ψυχανάλυσης, μια θεραπευτική προσέγγιση που εξερευνά τις ψυχικές διαδικασίες και τις, θα έλεγε κανείς, «ανεπίσημες» πτυχές της σεξουαλικότητας.

Ο ακριβής λόγος για τον οποίο το αγχος ευνουχισμού αναπτύσσεται στους άντρες μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την προσωπική ιστορία, τις εμπειρίες και τις ψυχολογικές διαδικασίες κάθε ατόμου. Οι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του αγχους ευνουχισμού μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Παιδικές εμπειρίες: Ανασφαλείς ή τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία, όπως σεξουαλική κακοποίηση, απορρίψεις ή απαγορευτικές στάσεις από τους γονείς ή το περιβάλλον, μπορεί να συμβάλλουν στον αγχο ευνουχισμού.
2. Υποσυνείδητες συγκρούσεις: Το αγχος ευνουχισμού μπορεί να αντικατοπτρίζει υποσυνείδητες συγκρούσεις και αντιφάσεις σχετικά με τη σεξουαλικότητα.

Είναι αλήθεια ότι το αγχος ευνουχισμού μπορεί να αναπτύσσεται κυρίως στους άνδρες, αν και δεν περιορίζεται αποκλειστικά σε αυτούς. Οι ακριβείς λόγοι για την ανάπτυξη του αγχους ευνουχισμού κυρίως στα αγόρια μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το άτομο, την εμπειρία και το περιβάλλον.

Ορισμένοι πιθανοί λόγοι για την ανάπτυξη αυτού του άγχους σε αγόρια μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Κοινωνικές πιέσεις και προσδοκίες: Οι κοινωνικές προσδοκίες και τα στερεότυπα γύρω από την ανδρική σεξουαλικότητα μπορεί να δημιουργήσουν πίεση στα αγόρια να προσαρμοστούν σε συγκεκριμένα πρότυπα και να ανησυχούν για την απόδοση και την ικανοποίηση.
2. Αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση: Το άγχος ευνουχισμού μπορεί να αναπτυχθεί λόγω ανασφαλείας σχετικά με την εμφάνιση, την απόδοση ή την ικανότητα να ικανοποιήσουν τις σεξουαλικές προσδοκίες.

Ο φόβος για τον πιο δυνατό Πατέρα

Ο φόβος του πατέρα που είναι πιο δυνατός από το αγόρι στην παιδική ηλικία, μπορεί να αποτελέσει έναν πιθανό λόγο για την ανάπτυξη του αγχους ευνουχισμού στα αγόρια, σύμφωνα με ορισμένες ψυχαναλυτικές θεωρήσεις.

Σύμφωνα με την ψυχανάλυση, ο πατέρας αποτελεί ένα σημαντικό συμβολικό πρότυπο για την ανδρική ταυτότητα. Ο φόβος του πατέρα μπορεί να αντικατοπτρίζει την ανησυχία και τον φόβο του αγοριού να μην ικανοποιήσει τις προσδοκίες ή τα πρότυπα του πατέρα του.

Αυτός ο φόβος μπορεί να επηρεάσει τη σεξουαλική αυτοπεποίθηση και να οδηγήσει στην ανάπτυξη του αγχους ευνουχισμού.

Διαφορές θεωρητικών προσεγγίσεων

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ψυχοδυναμική θεωρία και η ψυχανάλυση προσπαθούν να εξηγήσουν τα φαινόμενα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της ψυχικής ζωής μέσω ποικίλων παραγόντων, και ότι οι εξηγήσεις αυτές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την θεωρητική προσέγγιση που χρησιμοποιείται.

Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε ατομική περίπτωση μπορεί να έχει διαφορετικές αιτίες και συνθήκες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη του αγχους ευνουχισμού.

Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis University of Middlesex
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
www.psychotherapy.net.gr
www.mixalispaterakis.gr