Η ιστορία των διαταραχών προσωπικότητας
Η ιστορία των διαταραχών της προσωπικότητας αποτελεί απόδειξη της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου ψυχισμού και της προόδου της ψυχολογικής επιστήμης.
Οι αρχαίες αντιλήψεις, οι οποίες συχνά συγχέουν τα ελαττώματα του χαρακτήρα με τις ηθικές αρχές, έχουν δώσει τη θέση τους σε μια διαφοροποιημένη αναγνώριση της περίπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων.
Στόχος του άρθρου είναι να παρέχει μια συνοπτική επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο οι αντιλήψεις για τις διαταραχές προσωπικότητας έχουν αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, αντανακλώντας τις ευρύτερες εξελίξεις στον τομέα της ψυχικής υγείας.
Ορισμός των διαταραχών προσωπικότητας
Η διαταραχή της προσωπικότητας είναι ένας τύπος κατάστασης ψυχικής υγείας όπου έχετε ένα άκαμπτο και ανθυγιεινό πρότυπο σκέψης, λειτουργίας και συμπεριφοράς. Αυτά τα μόνιμα πρότυπα αποκλίνουν από τις προσδοκίες του πολιτισμού σας και μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικό άγχος ή προβλήματα στην καθημερινή ζωή.
Από ψυχαναλυτική άποψη, οι διαταραχές προσωπικότητας θεωρούνται ως μόνιμα πρότυπα συμπεριφοράς, νόησης και εσωτερικής εμπειρίας που αποκλίνουν σημαντικά από τις προσδοκίες της κουλτούρας του ατόμου. Τα πρότυπα αυτά είναι βαθιά ριζωμένα στις εμπειρίες της πρώιμης ζωής, ιδίως σε εκείνες που αφορούν τις σχέσεις και την ανάπτυξη του ψυχισμού. Αυτά εμφανίζονται συνήθως στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενήλικη ζωή και συχνά οδηγούν σε δυσφορία ή έκπτωση σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας. Υπάρχουν διάφοροι τύποι διαταραχών προσωπικότητας, ο καθένας με τα δικά του καθοριστικά χαρακτηριστικά.
Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας χρησιμοποιούν το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, (DSM-5) ως οδηγό για τη διάγνωση. Το DSM-5-TR περιγράφει δέκα συγκεκριμένους τύπους διαταραχών προσωπικότητας, καθένας από τους οποίους έχει μοναδικά χαρακτηριστικά, αλλά όλοι μοιράζονται το κοινό νήμα των επίμονων, δυσπροσαρμοστικών προτύπων.
Η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση βοήθειας από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα για τους πάσχοντες.
Αρχαίες φιλοσοφικές ιδέες
Οι αρχαίες φιλοσοφικές γνώσεις για την προσωπικότητα, που προέρχονται από την κινεζική και την ελληνική παράδοση, παρέχουν πρώιμα παραδείγματα της προσπάθειας κατανόησης της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας και των παραλλαγών της.
Απο την άλλη, οι Έλληνες φιλόσοφοι, όπως ο Θεόφραστος, διερεύνησαν την προσωπικότητα μέσω τύπων χαρακτήρων. Το θεμελιώδες έργο του Θεόφραστου “Οι χαρακτήρες” περιγράφει μια σειρά από τύπους προσωπικότητας με αξιοσημείωτη λεπτομέρεια και παρατηρητικότητα. Αυτό αποτέλεσε έναν πρώιμο πρόδρομο της έννοιας των διαταραχών προσωπικότητας, αν και δεν αναφερόταν ως τέτοια εκείνη την εποχή.
Προχωρώντας στην εποχή της σύγχρονης ψυχιατρικής, ο Pinel περιέγραψε την “manie sans delire”, μια κατάσταση τρέλας χωρίς παραλήρημα, η οποία υποδήλωνε ανώμαλες συμπεριφορές που δεν οφείλονταν σε παραληρητικές ιδέες ή σύγχυση. Η περιγραφή αυτή έθεσε τις βάσεις για τη διάκριση των διαταραχών προσωπικότητας από άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας.
Η εμφάνιση της ψυχιατρικής
Στα τέλη του 19ου αιώνα, η ψυχιατρική άρχισε να διακρίνεται ως ιατρικός κλάδος, ασχολούμενη ειδικά με τις πολύπλοκες διαταραχές της προσωπικότητας και την ψυχική υγεία. Βασιζόμενοι στις αρχαίες γνώσεις του κινεζικού και του ελληνικού πολιτισμού, οι Ευρωπαίοι ψυχολόγοι προώθησαν τον τομέα εισάγοντας νέες έννοιες και ταξινομήσεις. Ένας κομβικός όρος που προέκυψε ήταν η “ψυχοπαθητική προσωπικότητα”, η οποία περιελάμβανε διάφορες μορφές κοινωνικά αποκλίνουσας συμπεριφοράς, που προηγουμένως είχαν χαρακτηριστεί με τον ασαφή όρο “ηθική παραφροσύνη”.
Η εξέλιξη της ψυχιατρικής σκέψης σημαδεύτηκε από τις προσπάθειες επιστημονικής κατηγοριοποίησης και κατανόησης των καταστάσεων ψυχικής υγείας. Η ανάπτυξη των στατιστικών μεθόδων και της εμπειρικής έρευνας επέτρεψε μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση στις αξιολογήσεις της προσωπικότητας. Αυτή η πρόοδος έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM), ενός σημαντικού εργαλείου για τους κλινικούς γιατρούς στη διάγνωση και τη θεραπεία των διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών της προσωπικότητας.
Φρενολογία και προσωπικότητα
Η φρενολογία εμφανίστηκε ως μια αμφιλεγόμενη θεωρία που πρότεινε ότι οι διανοητικές ικανότητες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορούν να συναχθούν από το σχήμα του κρανίου, επηρεάζοντας τις πρώτες ψυχιατρικές προσπάθειες για την ταξινόμηση και τη διάγνωση των διαταραχών της προσωπικότητας. Ο όρος φρενολογία, που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις που σημαίνουν “νους” και “λόγος”, ήταν το πνευματικό παιδί του Franz Joseph Gall στις αρχές του 19ου αιώνα. Αυτή η ψευδοεπιστημονική αντίληψη πρότεινε ότι τα εξογκώματα και οι εσοχές του κρανίου συσχετίζονταν με ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που ήταν υπεύθυνες για συγκεκριμένες γνωστικές λειτουργίες και διαθέσεις.
Κατά την ίδια περίοδο, η έννοια της ηθικής παραφροσύνης, η οποία αναφερόταν σε μια διαταραγμένη ψυχική κατάσταση χωρίς διανοητική βλάβη, κέρδισε έδαφος. Θεωρήθηκε ότι αποτελούσε έκφραση των τύπων ψυχοπαθών που παρατηρούσαν οι Pinel και Rush, οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από παρορμητική και αντικοινωνική συμπεριφορά. Η φρενολογία προσέφερε μια φυσική εξήγηση για αυτές τις καταστάσεις, υπονοώντας ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορούσαν να τροποποιηθούν με την αλλαγή του σχήματος του κρανίου, μια θεωρία που αργότερα καταρρίφθηκε.
Παρά την τελική απαξίωσή της, η φρενολογία έπαιξε ρόλο στις πρώτες προσπάθειες κατανόησης των βιολογικών βάσεων της προσωπικότητας και των διαταραχών της. Αντανακλούσε επίσης μια ευρύτερη αναζήτηση του 19ου αιώνα για την κατηγοριοποίηση και την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα από τον φακό της φυσικής επιστήμης.
Εξέλιξη του διαγνωστικού εγχειριδίου
Το σύστημα ταξινόμησης των διαταραχών της προσωπικότητας έχει υποστεί σημαντική βελτίωση από την ίδρυσή του, με τις διαδοχικές εκδόσεις του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM) να οριοθετούν ακριβέστερα διαγνωστικά κριτήρια.
Αρχικά, το διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο αναγνώριζε τις διαταραχές προσωπικότητας ως μόνιμες καταστάσεις, οι οποίες συνήθως δεν συνδέονται με προσωπική δυσφορία. Η πρόοδος στον τομέα οδήγησε στο DSM II, το οποίο διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής των αναγνωρισμένων συνδρόμων, αν και εξακολουθούσε να βρίσκεται σε ένα υποτυπώδες πλαίσιο.
Με την εισαγωγή του DSM III, επήλθε μια καίρια αλλαγή: οι διαταραχές προσωπικότητας νοηματοδοτήθηκαν πλέον ως δυσπροσαρμοστικά πρότυπα συμπεριφοράς που προκαλούν σημαντική βλάβη ή ανησυχία. Αυτή η έκδοση εισήγαγε επίσης ένα πολυαξονικό σύστημα, τοποθετώντας τις διαταραχές προσωπικότητας στον άξονα ΙΙ, ξεχωριστά από άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας. Αυτή η διάκριση τόνιζε τη διαρκή φύση αυτών των διαταραχών και τη διαφοροποίησή τους από τις πιο επεισοδιακές ψυχικές ασθένειες.
Η συνεχής εξέλιξη των ταξινομήσεων του DSM έχει ενημερωθεί από την εμπειρική έρευνα, συμπεριλαμβανομένου του μοντέλου των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας, το οποίο επηρέασε την κατανόηση των διαταραχών της προσωπικότητας. Οι πιο πρόσφατες εκδόσεις του DSM συνεχίζουν να βελτιώνουν αυτές τις κατηγορίες, επιδιώκοντας μεγαλύτερη διαγνωστική ακρίβεια και κλινική χρησιμότητα, αντανακλώντας την πολυπλοκότητα και την αποχρωσμένη κατανόηση της παθολογίας της προσωπικότητας στη σύγχρονη εποχή.
Σύγχρονες τυπολογίες
Εξειδικεύοντας την κατανόηση των διαταραχών προσωπικότητας, οι σύγχρονες τυπολογίες ενημερώνονται από δεκαετίες κλινικής έρευνας και θεωρητικών εξελίξεων. Η στροφή προς τα διαστασιακά μοντέλα σηματοδοτεί την απομάκρυνση από τις αυστηρά κατηγοριοποιημένες προσεγγίσεις, αναγνωρίζοντας το φάσμα των διαστάσεων της προσωπικότητας και τις αποχρώσεις τους. Αυτά τα μοντέλα δίνουν προτεραιότητα στο βαθμό στον οποίο παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά, παρά στην παρουσία ή την απουσία ενός άκαμπτου συνόλου συμπτωμάτων.
Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη σύγχρονη εννοιολόγηση παίζει το μοντέλο των πέντε παραγόντων της προσωπικότητας, το οποίο περιλαμβάνει την ανοιχτή αντίληψη, την ευσυνειδησία, την εξωστρέφεια, τη δεκτικότητα και τον νευρωτισμό. Αυτό το πλαίσιο βοηθά στην κατανόηση της πολυπλοκότητας των διαταραχών της προσωπικότητας εξετάζοντας πού τα άτομα αποκλίνουν αισθητά από τα τυπικά εύρη σε αυτές τις διαστάσεις.
Αξιοσημείωτα ερευνητικά ορόσημα
Πρωτοποριακές μελέτες στις αρχές του 20ού αιώνα δημιούργησαν τις βάσεις για τη σημερινή κατανόηση των διαταραχών της προσωπικότητας, προσδιορίζοντας βασικά πρότυπα συμπεριφοράς και ομάδες συμπτωμάτων. Ο όρος “ηθική παραφροσύνη” ήταν μία από τις πρώτες έννοιες που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν αυτό που σήμερα αναγνωρίζουμε ως διαταραχές προσωπικότητας. Ο όρος αυτός, ωστόσο, αντανακλούσε την έλλειψη κατανόησης της υποκείμενης ψυχοπαθολογίας και τελικά απορρίφθηκε καθώς η γνώση προχωρούσε.
Σημαντικά ορόσημα στην ιστορία των διαταραχών της προσωπικότητας είναι η συμβολή των Pinel, Esquirol και Prichard, οι οποίοι ήταν από τους πρώτους που περιέγραψαν τα ανώμαλα πρότυπα προσωπικότητας στην ιατρική βιβλιογραφία. Το έργο τους έθεσε τις βάσεις για τις μελλοντικές ταξινομήσεις και την ενδεχόμενη συμπερίληψη των διαταραχών προσωπικότητας σε έγκυρες συλλογές όπως το “εγχειρίδιο ψυχικών διαταραχών”.
Η έντονη ιστορία των διαταραχών προσωπικότητας έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πολλαπλών τυπολογιών, με το σημερινό εγχειρίδιο να περιγράφει λεπτομερώς μια σειρά από τύπους διαταραχών προσωπικότητας, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των παρανοϊκών, των σχιζοειδών και των οριακών διαταραχών.
Κάθε βήμα προς τα εμπρός στην έρευνα έχει συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση των διαγνωστικών κριτηρίων και των θεραπευτικών προσεγγίσεων που χρησιμοποιούνται σήμερα. Με την κατανόηση της εξέλιξης των εννοιών και των ταξινομήσεων, οι επαγγελματίες μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα την πολυπλοκότητα των διαταραχών προσωπικότητας και να παρέχουν αποτελεσματικότερη φροντίδα στους πάσχοντες.
Μελλοντικές επιπτώσεις και κατευθύνσεις
Λαμβάνοντας υπόψη τις τρέχουσες εξελίξεις στην έρευνα, οι μελλοντικές επιπτώσεις και κατευθύνσεις για τον τομέα των διαταραχών προσωπικότητας είναι έτοιμες να βελτιώσουν τα διαγνωστικά κριτήρια και να ενισχύσουν την κατανόηση αυτών των πολύπλοκων καταστάσεων. Η αναγνώριση των γενετικών παραγόντων, παράλληλα με τον ρόλο των πρώιμων γεγονότων της ζωής, υπογραμμίζει την ανάγκη για μια πολύπλευρη προσέγγιση τόσο στη μελέτη όσο και στη θεραπεία. Οι έρευνες για την αλληλεπίδραση μεταξύ της γενετικής και των εμπειριών της πρώιμης ζωής είναι απαραίτητες για τον εντοπισμό της προέλευσης και των αναπτυξιακών διαδρομών των διαταραχών της προσωπικότητας.
Οι μελλοντικές επιπτώσεις και κατευθύνσεις σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνουν επίσης την επανεκτίμηση του τρόπου με τον οποίο ορισμένα χαρακτηριστικά, που προηγουμένως θεωρούνταν παθολογικά, μπορεί να έχουν προσαρμοστικές ιδιότητες σε συγκεκριμένα πλαίσια, υποδηλώνοντας μια διαφοροποιημένη άποψη των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να ενημερώσει την ανάπτυξη πιο εξελιγμένων μοντέλων για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων και την προσαρμογή των θεραπειών, βελτιώνοντας τελικά τη ζωή όσων πλήττονται από διαταραχές προσωπικότητας.
Η σημασία της ψυχοθεραπείας στις διαταραχές προσωπικότητας
Ενώ μπορεί να παλεύετε με τις πολυπλοκότητες μιας διαταραχής προσωπικότητας, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές που θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα συμπτώματά σας και να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.
Πέρα από την ατομική θεραπεία, οι ομαδικές συνεδρίες προσφέρουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον για την ανταλλαγή εμπειριών και στρατηγικών. Αν και τα φάρμακα δεν αποτελούν άμεση θεραπεία για τις διαταραχές προσωπικότητας, μπορούν να ανακουφίσουν ορισμένα συμπτώματα, μειώνοντας τη λειτουργική έκπτωση που προκαλούν.
Η ψυχοθεραπεία, ή συμβουλευτική είναι μια πρωταρχική και αποτελεσματική προσέγγιση στη θεραπεία των διαταραχών προσωπικότητας. Ενώ οι διαταραχές της προσωπικότητας περιλαμβάνουν μόνιμα πρότυπα συμπεριφοράς, νόησης και εσωτερικής εμπειρίας που αποκλίνουν σημαντικά από τις προσδοκίες της κουλτούρας του ατόμου, η ψυχοθεραπεία μπορεί να συμβάλει στη διαχείριση των συμπτωμάτων, στη βελτίωση της λειτουργικότητας και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με αυτές τις διαταραχές. Ακολουθούν τρόποι με τους οποίους η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ευεργετική για τις διαταραχές προσωπικότητας:
Η ψυχοθεραπεία, ιδίως οι ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις, αποσκοπεί στην συνειδητοποίηση των υποκείμενων αιτιών των δυσπροσαρμοστικών προτύπων συμπεριφοράς και σκέψης. Η κατανόηση της προέλευσης αυτών των μοτίβων μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο βήμα προς την αλλαγή.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία και η διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς χρησιμοποιούνται συνήθως για τις διαταραχές προσωπικότητας. Αυτές οι θεραπευτικές προσεγγίσεις επικεντρώνονται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, βοηθώντας τα άτομα να αναπτύξουν υγιέστερους μηχανισμούς αντιμετώπισης, να βελτιώσουν τις διαπροσωπικές δεξιότητες και να διαχειριστούν τα οδυνηρά συναισθήματα.
Πολλές διαταραχές προσωπικότητας συνεπάγονται προκλήσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η ψυχοθεραπεία παρέχει έναν ασφαλή χώρο για τη διερεύνηση και την εξάσκηση υγιέστερων τρόπων σχέσης με τους άλλους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη βελτίωση της επικοινωνίας, τον καθορισμό ορίων και την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Τα άτομα με διαταραχές προσωπικότητας συχνά παλεύουν με έντονα και δυσρυθμισμένα συναισθήματα. Η διαλεκτική θεραπεία συμπεριφοράς στοχεύει ειδικά στη ρύθμιση των συναισθημάτων, διδάσκοντας στα άτομα πώς να αναγνωρίζουν, να κατανοούν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους πιο αποτελεσματικά.
Οι ψυχοδυναμικές και γνωσιακές-συμπεριφορικές προσεγγίσεις επικεντρώνονται στον εντοπισμό και την αμφισβήτηση των δυσπροσαρμοστικών μοτίβων σκέψης και συμπεριφορών. Μέσω μιας θεραπευτικής σχέσης, τα άτομα μπορούν να εργαστούν για την αντικατάσταση των αυτοξαταστροφικών συνηθειών με πιο προσαρμοστικές αντιδράσεις σε διάφορες καταστάσεις.
Η θεραπευτική σχέση μεταξύ του θεραπευτή και του ατόμου είναι ζωτικής σημασίας σε όλες τις μορφές ψυχοθεραπείας. Για τις διαταραχές προσωπικότητας, η εδραίωση εμπιστοσύνης και θετικής θεραπευτικής σχέσης είναι απαραίτητη για τα άτομα που μπορεί να έχουν δυσκολία με την εμπιστοσύνη και τη σύνδεση στην καθημερινή τους ζωή.
Τα άτομα μπορεί να παλεύουν με μια ασταθή αίσθηση του εαυτού τους. Η ψυχοθεραπεία παρέχει ένα δομημένο περιβάλλον για τη διερεύνηση και την ανάπτυξη μιας πιο συνεκτικής και θετικής ταυτότητας.
Οι διαταραχές προσωπικότητας συχνά απαιτούν μακροχρόνια θεραπεία και η ψυχοθεραπεία παρέχει συνεχή υποστήριξη και παρέμβαση. Οι τακτικές συνεδρίες για μια παρατεταμένη περίοδο επιτρέπουν τη σταδιακή και βιώσιμη ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης και θετικών αλλαγών συμπεριφοράς.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος τύπος ψυχοθεραπείας που επιλέγεται μπορεί να εξαρτάται από τη φύση και τη σοβαρότητα της διαταραχής προσωπικότητας. Τα θεραπευτικά σχέδια συχνά εξατομικεύονται ώστε να αντιμετωπίζονται οι μοναδικές ανάγκες και προκλήσεις του κάθε ατόμου. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνιστάται συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής για ολοκληρωμένη φροντίδα. Συνολικά, η ψυχοθεραπεία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο να βοηθηθούν τα άτομα με διαταραχές προσωπικότητας να ζήσουν μια πιο ικανοποιητική και προσαρμοστική ζωή.
Επικοινωνία με τον ψυχολόγο ψυχοθεραπευτή
Ένας ψυχοθεραπευτής χρησιμεύει ως σύμμαχος, προσφέροντας έναν χώρο χωρίς κριτική διάθεση για να εξερευνήσετε εις βάθος τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας. Σε αυτό το ταξίδι, μπορείτε να αποκτήσετε γνώσεις σχετικά με τα πρότυπα συμπεριφοράς, να αναπτύξετε στρατηγικές αντιμετώπισης και να προωθήσετε την προσωπική σας ανάπτυξη.
Είτε αντιμετωπίζετε συγκεκριμένα ζητήματα, είτε απλώς αναζητάτε μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού σας, ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να σας προσφέρει ανεκτίμητη υποστήριξη.
Η ψυχική σας υγεία έχει σημασία και με την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου επαγγελματία, μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις, να οικοδομήσετε ανθεκτικότητα και να δημιουργήσετε μια πιο ουσιαστική και ισορροπημένη ζωή. Η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει στην προσαρμογή της προσέγγισης στις ατομικές ανάγκες και περιστάσεις. Είναι σημαντικό να δώσετε προτεραιότητα στην ψυχική σας υγεία, να επενδύσετε στην ανθεκτικότητά σας και κάνετε το πρώτο βήμα προς μια πιο ικανοποιητική και ισορροπημένη ζωή.
*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα
Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω.
Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis University of Middlesex
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι (δίπλα στον Ευαγγελισμό)
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
www.psychotherapy.net.gr
www.mixalispaterakis.gr
