Ψυχωσικές Εκδηλώσεις

Τι ειναι η ψυχωση;

Ψύχωση σημαίνει απώλεια ενός μέρους ή του όλου της αντίληψης της πραγματικότητας. Το άτομο μπορεί να εμφανίζει παραληρηματικό λόγο, παρανοικότητα, παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, παράξενες σκέψεις, κτλ.

Τα είδη της ψυχωσης

Η σχιζοφρένεια είναι η κλασσική ψυχωσική διαταραχή. Εκτος ομως από την σχιζοφρενεια υπαρχουν και άλλοι τύποι ψυχώσεων που δεν πληρούν τα διαγνωστικά κριτηρια της σχιζοφρενειας. Τα αλλα κύρια ψυχωτικα σύνδρομα ειναι:

α) η σχιζοφρενικομορφη διαταραχη,

β) η σχιζοσυναισθηματική διαταραχη,

γ) η παραληρητική διαταραχη,

δ) και η βραχεια ψυχωτική διαταραχη.

Εδω θα αναφερθούμε στην κύρια ψυχωτικη διαταραχη – την σχιζοφρενεια.

Σχιζοφρενεια

Κυριότερη ψυχωση ειναι η σχιζοφρενεια η οποια μπορεί να εμφανιζεται ως παρανοική, κατατονική, ηβηφρενική, αδιαφοροποίητη, υπολειμματική, άτυπη, με μορφή μετασχιζοφρενικης καταθλιψης η ως απλή σχιζοφρένεια. Η σχιζοφρενεια, σε οποιοδήποτε είδος και αν κατατάσσεται, μπορεί να εχει πορεία συνεχή, επεισοδιακή με προοδευτικώς εξελισσόμενα ελλείμματα, επεισοδιακή με σταθερά ελλείμματα, επεισοδιακή διαλείπουσα, κτλ. Γενικά οι σχιζοφρενειες χαρακτηρίζονται απο βασικές και χαρακτηριστικές διαστρεβλώσεις της σκέψης και της αντίληψης και απο ασυμβατότητα η αμβλύ συναίσθημα. Η διαύγεια της συνείδησης και οι νοητικές ικανότητες συνήθως διατηρούνται, αν και στην πορεία του χρονου μπορουν να προκύψουν ορισμένα ελλείμματα των γνωστικών λειτουργιών. Η διαταραχη αφορά τις πιο βασικες λειτουργίες που δίνουν στο φυσιολογικό άτομο το αισθημα της ατομικότητας, της μοναδικοτητας και του ελέγχου του εαυτού του. Το άτομο αισθάνεται οτι οι πιο προσωπικές του σκέψεις , συναισθηματικές καταστασεις και πράξεις ειναι συχνα γνωστές στους άλλους η οτι τις μοιράζεται με άλλους και μπορεί να αναπτύξει ερμηνευτικού τύπου παραληρηματικές ιδέες, με αποτέλεσμα να πιστεύει οτι φυσικές ή υπέρφυσικές δυνάμεις επηρεάζουν τις σκέψεις και τις πράξεις του με τρόπους που συχνα θεωρούνται παράξενοι. Το άτομο θεωρεί τον εαυτο του ως τον άξονα των πάντων που συμβαίνουν γύρω του. Συχνες ειναι οι ψευδαισθήσεις, ιδιαίτερα οι ακουστικές , με περιεχόμενο σχολιαστικο της συμπεριφοράς και των σκέψεων του ατόμου.

Η αντίληψη συχνα διαταράσσεται, τα χρώματα ή οι ήχοι μπορεί να φαίνονται ασυνήθιστα ζωηρά ή αλλαγμένα όσον αφορά την ποιότητα τους, και ασήμαντα χαρακτηριστικά των συνηθισμένων πραγμάτων μπορεί να φαίνονται πιο σημαντικά απο ολόκληρο το αντικειμενο η τη συγκεκριμένη συνθήκη. Η αμηχανία ειναι επισης συχνή απο την αρχη της διαταραχής και συχνα οδηγεί στην πεποίθηση οτι οι καθημερινές καταστάσεις εχουν ενα ξεχωριστο, συνήθως απειλητικό νοημα, ιδιαίτερα για το ίδιο το άτομο. Στην χαρακτηριστική σχιζοφρενικη διαταραχη της σκέψης, περιφερικά και άσχετα χαρακτηριστικά της όλης εικόνας, τα οποία φυσιολογικά αναστέλλονται στην εκούσια νοητική δραστηριότητα, έρχονται στο προσκήνιο και χρησιμοποιουνται αντί για αλλα τα οποια ειναι σχετικά και κατάλληλα για την συγκεκριμένη κατάσταση. Κατα συνέπεια, η σκέψη γίνεται ασαφής, ελλειπτική και δυσνόητη και η εκφραση της στο λόγο μερικές φορές ακατανόητη. Οι ανακοπες και οι παρεμβολές στη ροή της σκέψης ειναι συχνές και δίνεται η εντύπωση οτι οι σκεψεις αποσπώνται απο κάποιον εξωτερικό παράγοντα. Το συναίσθημα ειναι χαρακτηριστικα ρηχο, ιδιοτροπο ή ασύμβατο. Η αμφιθυμία και η διαταραχη της βούλησης μπορεί να εμφανίζονται ως νωθροτητα, αρνητισμο η εμβροντησία. Μπορει να υπαρχει κατατονία. Η εναρξη μπορεί να ειναι οξεία, με έντονες διαταραχες στη συμπεριφορά, μπορεί να ειναι ύπουλη, με προοδευτική αναπτυξη παραξενων ιδεών και τρόπων του φέρεσθαι. Η πορεία της διαταραχής επισης ποικίλει σημαντικά και δεν ειναι υποχρεωτικά χρόνι, ή προοδευτικά επιδεινούμενη. Σε ενα ποσοστο περιπτώσεων που ποικίλλει σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα και πληθυσμούς, η έκβαση ειναι πλήρης η σχεδον πλήρης ανάρρωση. Τα δυο φύλα προσβάλλονται σε ισο περίπου ποσοστο, με τη διαφορά οτι η διαταραχη στις γυναικες φαίνεται να αρχίζει αργότερα.

Συμπτώματα Σχιζοφρένειας

Ακολουθει ενας κατάλογος με τα χαρακτηριστικα συμπτωματα της σχιζοφρενειας:

α) ηχώ της σκεψης

β) παρεμβολή στη σκεψη

γ) απόσυρση της σκεψης

δ) εκπομπή της σκεψης

ε) παραληρητικές ιδέες ελέγχου, επίδρασης ή παθητικότητας που σαφώς αναφέρονται στις κινήσεις του σώματος η των άκρων η σε ιδιαίτερες σκέψεις, πράξεις ή αισθήσεις.  Υπαρχει επισης παραληρητική αντίληψη.

ζ) επίμονες παραληρητικές ιδεές άλλων τύπων που ειναι πολιτισμικά απαράδεκτες και τελείως απίθανες, οπως θρησκευτικής η πολιτικής ταυτότητας ή υπερανθρωπων δυνάμεων και ικανοτήτων (π.χ δυνατοτητα ελέγχου του καιρού ή επικοινωνία με εξωγήινους).

η) ακουστικές ψευδαισθήσεις βιουμενες ως φωνές που σχολιάζουν τη συμπεριφορά του ασθενούς η συζητούν μεταξύ τους για τον ασθενη ή άλλοι τύποι ακουστικών ψεσδαισθησεων που έρχονται υπό τύπο φωνών απο καποια περιοχή του σώματος.

θ) επίμονες ψευδαισθήσεις παντός τύπου, οταν συνοδεύονται απο παροδικές ή μισοσχηματισμενες παραληρητικές ι δέες χωρις να υπαρχει σαφές συναισθηματικό περιεχόμενο ή απο επιμονες ιδέες υπερεκτίμησης ή οταν συμβαίνουν συνεχώς καθε μερα επι αρκετές βδομάδες η μήνες.

ι) ανακοπή η παρεμβολές στη ροή της σκέψης, με αποτέλεσμα ασυναρτησίες η ασχετολογία, η νεολογισμούς.

κ) κατατονική συμπεριφορά οπως διέγερση, λήψη παραξενων στάσεων ή κηρώδης ευκαμψία, αρνητισμός, αλαλία και εμβροντησία.

λ) τα λεγόμενα «αρνητικά» συμπτώματα, οπως έντονη απάθεια, διακοπή της ομιλίας, και αμβλύτητα ή ασυμβατότητα των συναισθηματικών αντιδρασεων, που συνήθως εχουν ως αποτέλεσμα την κοινωνική απόσυρση και τη μείωση της απόδοσης στις κοινωνικες σχεσεις (πρεπει να ειναι σαφές οτι αυτα δεν οφείλονται στην λήψη νευροληπτικών η οτι δεν οφείλονται σε κατάθλιψη).

μ) έντονη και συνεχής μεταβολή στη συνολική ποιότητα κάποιων χαρακτηριστικών της προσωπικης συμπεριφοράς, που εκδηλώνεται ως απώλεια ενδιαφερόντων , έλλειψη σκοπού, οκνηρία, σταση που δείχνει αυτο ενασχόληση και κοινωνική απόσυρση.

Θεραπευτικες παρεμβασεις – φαρμακευτικη αγωγή και ψυχοθεραπεία

Η σχιζοφρένεια καί γενικότερα οι επιμέρους ψυχώσεις μπορούν να έχουν καλή πορεία όταν γίνεται συνδυασμός φαρμακοθεραπείας καί ψυχοθεραπείας. Τα άτομα σε ψύχωση είναι σε πολλά σημεία ιδιαίτερα ευάλωτα, φοβισμένα καί ευαίσθητα. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι αποσυρμένα. Το Εγώ είναι κλονισμένο καί δεν μπορούμε να μιλάμε για έναν ολόκληρο εαυτό. Πολλές φορές τα άτομα αυτά φοβούνται για την ακεραιότητά τους. Η ψυχοθεραπεία τα βοηθάει στο να εκφράσουν τις παιδικές καί βρεφικές τους ανάγκες. Παρόλο που πολλές φορές είναι στάσιμα, η ψυχοθεραπεία τους βοηθάει να κρατούν ένα επίπεδο χωρίς συμπτωματολογία καί με κάπως μειωμένους φόβους. Υπάρχουν καί περιπτώσεις μεγάλης αποδιοργάνωσης στις οποίες δεν είναι δυνατή η επικοινωνία οπότε το άτομο είναι καλό να βρίσκεται μόνο σε φαρμακευτική αγωγή.

Η βοήθεια της Ψυχομετρικης αξιολόγησης

Σε πολλές περιπτώσεις είναι αναγκαίο το άτομο με σχιζοφρενεια να υποβληθεί σε ειδικές ψυχολογικες εξετασεις (ψυχομετρική αξιολόγηση) προκειμένου να διερευνηθεί ο εξής παράγοντας: ποιες ειναι οι δυνατότητες επικοινωνίας, δηλαδή ποιοι ειναι εκείνοι οι τομείς της προσωπικότητας  στους οποίους θα μπορουσε να βασιστεί μια προσπάθεια ψυχοθεραπευτικης συσχέτισης.

Εάν στην συγκεκριμένη περίοδο ειναι αδύνατο να ξεκινησει μια θεραπευτική σχεση, τοτε το άτομο μένει με την αγωγή του και επαναλαμβανεται η προσπάθεια και παλι αργότερα. Η διαφορά ειναι οτι ο ειδικος, έχοντας στα χέρια του τα πλήρη αποτελεσματα των εξετάσεων γύρω απο την δόμηση του εαυτού του ασθενή, ειναι προετοιμασμένος (σε σχεση πάντα με την φάση και την διεργασία της νόσου) να μπορέσει να βρει εναν δίαυλο επικοινωνίας ο οποίος θα βοηθήσει στην εναρξη της θεραπευτικής διαδικασίας.