Σωματομετατροπές

Υπάρχουν δύο ειδών σωματομετατροπές. Είτε είναι υστερικού τύπου που σημαίνει ότι αγνοώ κάτι που με ενοχλεί και το εκφράζω με συμπτώματα σωματικά, είτε πρόκειται για κάποιο πρόβλημα το οποίο δεν βρίσκω τρόπο να το εκφράσω, δηλαδή δεν μπορώ να το συμβολίσω (με λέξεις ή με άλλο τρόπο π.χ τέχνη) οπότε εκείνο βγαίνει στο σώμα. Η διαφορά είναι ότι στην πρώτη περίπτωση υπάρχει μια αιτία που την έχω καταπιέσει άρα αισθάνομαι έντονα τις επιδράσεις αυτής της καταπίεσης ενώ στην δεύτερη περίπτωση θέλω να πω το πρόβλημα αλλά δεν υπάρχει το σύμβολο οπότε γίνεται μια έκφραση χωρίς συναίσθημα.

Το σώμα έχει αρχίσει να αναπτύσσεται μέσα στο σώμα της μητέρας και αυτό σημαίνει ότι εμπεριέχεται κατά τη δημιουργία του. Ο εαυτός είναι στην δημιουργία. Εαυτός τότε είναι το σώμα της μητέρας και το έμβρυο μαζί. Εκεί δεν υπάρχει καμμια διαχωρισμένη λειτουργία. Και είναι σωματικός και αισθητικός. Δηλαδή τα ερεθίσματα τα οποία περιβάλλουν το σώμα είναι εκείνες οι αισθήσεις οι οποίες το συντροφεύουν και το κάνουν να αντιδρά. Αισθητικά ερεθίσματα και σώμα είναι ένα. Το μέσα και το έξω είναι ένα. Υπάρχει δηλαδή μία συμπληρωματική αίσθηση των δύο σωμάτων η οποία αποτελεί τον μοναδιαίο πυρήνα της ύπαρξης. Αυτή είναι η συμπαντική αίσθηση την οποία περιγράφουν οι ποιητές, διάφορες θρησκείες οι οποίες βασίζουν την αντίληψή τους σε ενεργειακές ώσεις και η θεώρηση του κόσμου και της ύπαρξης σαν μέρος ενός όλου. Εκεί υπάρχει ελπίδα πως η ζωή είναι ένα συνεχές που δεν τελειώνει αλλά είναι κυκλικό ή ενωμένο. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο φόβος του θανάτου και απωθείται στα βαθύτερα στρώματα της ασυνείδητης ζωής μας.

Αργότερα όταν μεγαλώσουμε και αρχίσει η συμβολική σκέψη να παίρνει τον χαρακτήρα ιδεών και ανώτερων συμβόλων, ξεκινάει η θεώρηση ότι υπάρχει κάτι που το λέμε ψυχή και η οποία είναι αποσυνδεδεμένη από το σώμα. Αυτός ο διαχωρισμός είναι μια προσπάθεια κατανόησης του εαυτού και είναι περισσότερο διδακτικός προκειμένου να μπορέσουμε να πλησιάσουμε το γεγονός ότι ο εγκέφαλός μας έχει την δυνατότητα να μας παρέχει διάφορες αντιληπτικές και μνημονικές, δηλαδή σωματο-νοητικές εμπειρίες. Αυτός ο διαχωρισμός είναι βέβαιο ότι κάποτε θα αναθεωρηθεί πλήρως αφού δε νοείται ζωή χωρίς τη μία ή την άλλη λειτουργία. Εμείς οι άνθρωποι δεν έχουμε βρεί ακόμα τη δυνατότητα να θεωρήσουμε την ζωή ως ένα ενιαίο σύνολο. Γι’ αυτό και οι θεωρήσεις οι οποίες μιλούν για την αίσθηση μιας ενότητας έχουν απήχηση. Ο εαυτός λοιπόν είναι ενιαίος ως ψυχοσωματική οντότητα.

Το κύριο χαρακτηριστικό των σωματόμορφων διαταραχών είναι η επαναληπτική εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων μαζί με επίμονα αιτήματα για ιατρικές εξετάσεις παρά τα επανειλημμένα αρνητικά ευρήματα και τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις των γιατρών ο,τι τα συμπτώματα δεν έχουν σωματική βάση. Εάν πράγματι υπάρχουν οποιεσδήποτε σωματικές διαταραχές, αυτές δεν εξηγούν τη φύση και την έκταση των συμπτωμάτων ή τη δυσφορία και την υπεραπασχόληση του ασθενούς. Ακόμα και όταν η έναρξη και η συνέχιση των συμπτωμάτων έχουν στενή σχέση με δυσάρεστα γεγονότα ζωής ή με δυσκολίες και καταστάσεις ενδοψυχικών συγκρούσεων, ο ασθενής συνήθως ανθίσταται στην προσπάθεια να συζητήσει την πιθανότητα ψυχολογικής αιτιολογίας. Αυτό μπορεί να συμβαίνει και στην παρουσία εμφανών καταθλιπτικών και αγχωδών συμπτωμάτων.

Ο βαθμός κατανόησης, ο οποίος μπορεί να επιτευχθεί, όσον αφορά την σωματική ή ψυχολογική αιτιολογία των συμπτωμάτων, είναι συχνά απογοητευτικός και προκαλεί ματαίωση, τόσο στον ασθενή όσο και στον ειδικό.

Οι διαταραχές, δηλαδή η δυσαρέσκεια η οποία προκύπτει και είναι ενοχλητική, είτε αφορούν τη σωματική είτε την ψυχολογική διάσταση, έχουν πάντοτε ένα υπόστρωμα συναισθηματικό. Η συναισθηματική διάσταση είναι εκείνη η οποία συνδέει το σώμα με την ψυχή. Χωρίς συναισθηματικό υπόβαθρο χάνεται η σύνδεση μεταξύ των δύο. Ο κόσμος έχει προχωρήσει υπερβολικά πολύ μπροστά όσον αφορά στην λογική αντιμετώπιση των προβλημάτων αλλά και στα τεχνολογικά επιτεύγματα αλλά σε σχέση με την συναισθηματική διάσταση έχει μείνει πολύ πίσω. Λες και όσο προχωράμε μπροστά στην λογική, τόσο πίσω πάμε στο συναίσθημα. Ναί αλλά η ευχαρίστηση στη ζωή μας δεν εξαρτάται από το αν έχουμε την δυνατότητα να επικοινωνήσουμε με βιντεοκλήση αλλά από το πως αισθανόμαστε μέσα μας για τον εαυτό μας και για τους ανθρώπους. Δεν είναι λοιπόν καθόλου λογική αυτή η συνθήκη. Μέσα στην υπερβολική λογική απωθείται το συναίσθημα. Η λογική είναι άμυνα. Δεν είναι προχώρημα. Με τόση λογική ο κόσμος έχει τόσα προβλήματα. Γιατί; Γιατί δεν ξέρει καθόλου τον εαυτό του. Γιατί δεν έχει ιδέα για το πως είναι μέσα του. Γιατί αυτό το «δεν ξέρω καθόλου πως είμαι μέσα μου», δηλαδή τα προβλήματα που έχω, τα περνάω στα παιδιά μου. Και έτσι διαιωνίζεται το κάθε πρόβλημα. Το συναίσθημα είναι η αίσθηση που έχουμε στο σώμα μας αρχικά. Είναι ο εαυτός μας το συναίσθημα. Πολύ αργότερα το διαχωρίζουμε από το σώμα και το προβάλλουμε στους άλλους. Ότι κακό υπάρχει το προβάλλουμε. Αλλά και αυτό είναι σωματική αίσθηση. Το κακό είναι η δυσφορία. Είναι τα κακά που εκχέουμε από τον πρωκτό. Τα αφήνουμε στη μάνα. Τα πετάμε σε εκείνη.

Τα προβάλλουμε. Και όταν τα προβάλλουμε ανακουφιζόμαστε. Ένα «εσύ φταίς» είναι απολύτως ανακουφιστικό και πας παρακάτω. Αυτή είναι η λειτουργία της προβολής. Να ξεφορτωθείς τα κακά. Αυτό είναι αρχικά σωματικό. Μόνο που με την προβολή δεν μπορείς να δεις τα δικά σου. Λες είναι του άλλου αυτά τα κακά. Έτσι δεν απασχολείσαι να ψάξεις τίποτα. Αλλά με την λειτουργία της σχέσης κανονικά γύρω στον όγδοο μήνα εμφανίζεται η ευγνωμοσύνη. Με ξεσκάτιζες, με τάϊζες, με ζέστανες, μου τραγουδούσες, με χάϊδευες και κατάλαβα τα σωματικά μου όρια δηλαδή τα σωματο-ψυχικά μου όρια αφού το χάδι σου μου έδινε ζεστασιά όχι μόνο στο σώμα αλλά και στην ψυχή μου, μου τραγουδούσες, με κοιτούσες, έφευγες αλλά ξαναρχόσουν, ε, για όλα αυτά σε ευχαριστώ. Εκεί αρχίζεις και δίνεις. Καταλαβαίνεις ότι ο άλλος δέχτηκε  τις προβολές σου για να σε ανακουφίσει, για να σε προστατέψει, για να σε φροντίσει. Οπότε είσαι πιο ανοιχτός να ακούσεις και να καταλάβεις και τους άλλους μετά. Το συναίσθημα το χρησιμοποιούμε συνέχεια στην ψυχοθεραπεία για να δούμε πού απευθυνόταν αρχικά. Εκεί σκέφτεται κανείς, πού το έχει ξαναζήσει, και καταλαβαίνει ότι στο πρόσωπο του θεραπευτή προβάλλει τα συναισθήματα προς τους σημαντικούς άλλους. Εκεί ξεκινάνε οι επανορθώσεις αφού δεν επαναλαμβάνουμε τις ίδιες συνθήκες αλλά μένουμε σε αυτές για να δούμε πως αισθάνεται κανείς. Το σώμα εκφράζεται δεν εκφράζεται μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά και η ψυχή δεν εκφράζεται μόνο ψυχικά αλλά και σωματικά.

Η ψυχοθεραπεία είναι από την φύση της συνολική όσον αφορά στην σύνδεση του σώματος και της ψυχής γιατί εστιάζει στην συναισθηματική ζωή η οποία ζεί, ενεργεί και δρά παρότι είναι κατά το 99% χωρίς συνείδηση.

*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα

Δείτε επίσης: Υποχονδρική Διαταραχή

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω.

Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis University of Middlesex
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
www.psychotherapy.net.gr
www.mixalispaterakis.gr