Υποχονδρική Διαταραχή

Το να νομίζει κάποιος ότι έχει κάποια αρρώστια ενώ οι οργανικές εξετάσεις δεν δείχνουν τίποτα το διαταραγμένο, όταν παραπονείται κάποιος ότι αισθάνεται πως θα πάθει κάτι αλλά οι ειδικοί γιατροί βεβαιώνουν ότι δεν βρίσκουν τίποτα που να δικαιολογεί μια τέτοια ανησυχία, όταν υπεραπασχολείται κάποιος με την υγεία του ενώ δεν πάσχει από κάποια αρρώστια καί γενικά όταν η ιατρική βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας, τότε φαίνεται κάπως παράξενο το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος αισθάνεται ότι δεν είναι καλά.

Παρόλαυτά δεν έχουμε λόγο να μην πιστέψουμε αυτό το αίσθημα αυτού του ανθρώπου καί να μην σταθούμε ως συμπαραστάτες, διότι όπως καί να το δεί κανείς, πρόκειται για ένα αίσθημα. Πράγματι δεν έχει κάποια αρρώστια καί ούτε πρόκειται να πάθει κάτι (αν εξαιρέσουμε το λυπηρό γεγονός ότι κάποια μέρα όλοι μας θα πεθάνουμε). Όμως δεν μπορεί ξαφνικά να τρελάθηκε καί βεβαίως υπάρχει σίγουρα κάποιος λόγος γι’αυτή την αναστάτωση που προκαλεί στον εαυτό του αλλά καί στους οικείους του. Σκέψεις ότι κάποιος θα πάθει κάτι κακό, ή ότι θα πεθάνει ή ότι έχει κάποια αρρώστια κρύβουν καταστάσεις τις οποίες το άτομο δεν αντέχει. Όταν δεν αντέχουμε κάτι καταφεύγουμε σε διάφορες λύσεις. Για παράδειγμα κάνουμε ότι δεν υπάρχει. Το αποφεύγουμε. Αυτές οι προσωρινές λύσεις οπωσδήποτε δεν μπορούν να θεωρηθούν ουσιαστικές λύσεις αφού τα παράπονα συνεχίζονται για καιρό. Για τον κάθε άνθρωπο τα πράγματα που δεν αντέχει είναι διαφορετικά αλλά και διαφορετικής έντασης. Κάποιοι άνθρωποι βιώνουν την θλίψη για παράδειγμα με πολύ μεγάλη ένταση, κάποιοι άλλοι δεν την βιώνουν ενώ υπάρχει μέσα τους, κάποιοι άλλοι δουλεύουν περισσότερο έτσι ώστε να μην την σκέφτονται και να μην τη νιώθουν.

Σε όλες τις περιπτώσεις ένα είναι σίγουρο. Ότι αυτό που υπάρχει (π.χ η θλίψη, άλλοτε ο θυμός, κτλ) εφόσον υπάρχει, έχει λόγους που υπάρχει. Αυτοί οι λόγοι έχουν σημασία για το άτομο που νιώθει αυτή την κατάσταση και αισθάνεται ότι δεν την αντέχει. Ένα συναίσθημα το οποίο επιμένει για καιρό, είναι έντονο και περιέχει την ιδέα ή την αίσθηση του ατόμου ότι θα πάθει κάτι κακό ή ότι έχει κάποια αρρώστια, είναι πολύ ενοχλητικό αλλά κυρίως δεν αφήνει το άτομο να απολαύσει τη ζωή του. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι άλυτο όπως μπορεί να φαίνεται στο άτομο.Πολλές φορές τα ψυχολογικά προβλήματα φαίνονται άλυτα στα μάτια των ανθρώπων που βιώνουν τα ενοχλητικά συμπτώματα μιας ψυχολογικής πίεσης όμως έχουν λύση.

Το υπόβαθρο είναι ο φόβος αφανισμού και έχει να κάνει με τον πρώτο χρόνο της ζωής. Εκεί υπάρχει η αίσθηση ότι αν δεν είμαι αρκετά προσκολλημένος ή αρκετά εξαρτημένος, θα χαθώ. Τότε, σε εκείνη την εποχή, η προσκόλληση είναι απολύτως απαραίτητη και εξαιρετικά σημαντική. Για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η προσκόλληση; Ας δούμε τους λόγους. Η προσκόλληση είναι σημαντική:

1. για να μπορώ να επενδύσω το σώμα μου. Το σώμα, ψυχολογικά, στον εσωτερικό κόσμο, υπάρχει επειδή μπορεί να ακουμπήσει το δέρμα του σε ένα άλλο δέρμα και να ανταλλάξει θερμότητα.
2. για να μπορέσω να επικοινωνήσω με την πηγή της τροφής. Η στοματική δραστηριότητα είναι ζωτικής σημασίας. Αν δεν μπορώ να φάω θα πεθάνω. Η μητέρα και το στήθος της είναι η πηγή της ζωής και πρέπει να υπάρχει η άνετη προσκόλληση για να πραγματοποιείται η διαδικασία αυτή.
3. για να δημιουργήσω τον εαυτό μου που ακόμα δεν είναι συγχωνευμένος. Δηλαδή να επικοινωνήσω τις σωματικές μου λειτουργίες και να μειώσω τη δυσφορία η οποία προέρχεται από:

• το γέμισμα του εντέρου,
• από την λειτουργία των εσωτερικών οργάνων τα οποία βρίσκονται σε εξέλιξη,
• από διάφορους πόνους και πιέσεις όπως οι κολικοί,
• από αισθήσεις μέσα μου που χρειάζονται να παρηγορηθούν όταν αισθάνομαι ότι πεθαίνω

Το μωρό είναι τελείως αβοήθητο όταν είναι μόνο του. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα αυτόνομο που να το βοηθήσει να κρατηθεί στη ζωή. Ο φόβος της έλλειψης της εξάρτησης, ο φόβος ότι δεν θα υπάρχει κάποιος εκεί για να συνδράμει σε μια δύσκολη στιγμή, αποτελούν κατακλυσμιαία γεγονότα για τα οποία φοβάται κανείς ότι θα πεθάνει.

Αυτή η αίσθηση υπάρχει μέσα μας και ενεργοποιείται όταν υπάρχουν προβλήματα σχέσης με τους σημαντικούς άλλους και κυρίως με τη μητέρα. Υπάρχουν πάρα πολλά ασυνείδητα αίτια τα οποία αποτελούν το υπόστρωμα των αιτίων αυτής της σημαντικής σχέσης (οι οποίες κρύβονται πίσω από τον φόβο θανάτου που δημιουργεί την υποχονδρία).

Το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει κανείς στον εαυτό του όταν πρόκειται να γίνει γονιός είναι να αρχίσει να προσπαθεί να δεί τον εαυτό του και τί συμβαίνει μέσα του. Αυτή η δουλειά βοηθάει να δεις και τα παιδιά σου. Όλοι οι άνθρωποι προβάλλουμε τον εαυτό μας αυθόρμητα στους άλλους. Είναι μια διαδικασία αυτόματη που συνδέεται με τον πρώτο χρόνο, αυτόν της βρεφικής ζωής, εκεί που «πετούσαμε» τον εαυτό μας στη μαμά κι εκείνη μας δεχόταν με κάποιο τρόπο ή δεν μας δεχόταν της ήταν ανυπόφορο ή το δεχόταν με χαρά, ή είχε αμφιθυμικά συναισθήματα, ή της έφερνε στο μυαλό που η δική της η μαμά την φρόντιζε ή την ζήλευε ή την είχε παρατημένη ή την μισούσε ή είχε εξαρτηθεί στην κόρη της ή ήταν τρομερά κτητική, κτλ.

Δεν είναι η αγία μαμά που έχουμε στο μυαλό μας επειδή τότε ήταν κοντά και δεν μπορούσαμε να δούμε ποια πραγματικά ήταν. Έτσι είναι και ο έρωτας. Δεν βλέπουμε τον άλλο πριν τους 6-8 μήνες. Το πολύ ένα χρόνο. Μετά αρχίζουμε και διακρίνουμε τον άλλο. Στην αρχή μπαίνει ένα θολό σύννεφο και νομίζουμε ότι βλέπουμε κάτι εξαιρετικό που πιανόμαστε από αυτό και επικοινωνούμε. Ο έρωτας αυτός είναι η πιο ανώριμη μορφή της σχέσης. Είναι το μωρό που έχει ανάγκες και βλέπει στο πρόσωπο της μαμάς τον παντοδύναμο θεό. Γι’ αυτό και οι ερωτευμένοι νιώθουν παντοδύναμοι. Είναι ο μόνος τρόπος να νικήσεις για λίγο τον θάνατο.

Οι άλλοι τρόποι για να συντηρήσεις την ψευδαίσθηση της αθανασίας είναι να κάνεις παιδιά, να γράψεις βιβλία, να κάνεις επιστήμη, να ασχοληθείς με κάτι που θα σου δώσει την αίσθηση ότι είσαι δυνατός και ότι θα μείνεις στην ιστορία. Όλα αυτά προέρχονται από την σχέση με την φιγούρα που μας φρόντιζε όταν είμασταν βρέφη. Το να κάνεις λοιπόν παιδιά δεν είναι μια λειτουργία για τον άλλο αλλά για τον εαυτός μας. Είναι ναρκισσιστική ανάγκη. Φοβάμαι το θάνατο και κάνω ένα παιδί για να τον νικήσω. Για μένα το κάνω. Όχι για το παιδί. Κανείς δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τα παιδιά του και ποια είναι εκείνα. Και το πως μεγαλώνει κανείς τα παιδιά είναι ναρκισσιστικό. Κανείς δεν βλέπει τί ανάγκες έχει το παιδί. Ο ναρκισσισμός, η αγάπη για τον εαυτό μας, μπαίνει πάντα στη μέση. Δεν θέλεις ένα παιδί αυτόνομο αλλά ένα παιδί εξαρτημένο σε σένα. Οι μαμάδες προσκολλώνται στα αγόρια τους και τα χρησιμοποιούν ως αντικαταστάτες του άντρα τους και οι πατεράδες προσκολλώνται στις κόρες τους και τις χρησιμοποιούν ως τον μεγάλο έρωτα της ζωής τους που τους θαυμάζει σαν θεούς.

Κανείς δεν ενδιαφέρεται να καταλάβει τα παιδιά ούτε θέλει να καταλάβει ότι αυτή η προσκόλληση μπορεί να φέρει μεγάλα προβλήματα στον εαυτό του παιδιού. Το αγόρι έχει επιθετικότητα προς τον πατέρα του γιατί διεκδικεί τη μητέρα και τον μάχεται. Αλλά τον φοβάται κιόλας. Οπότε αν πηγαίνεις να κοιμάσαι με τη μαμά και αν εκείνη σε δέχεται σαν αντικαταστάτη του άντρα της, αργότερα θα έχεις προβλήματα στύσης γιατί μέσα σου θα φοβάσαι ότι ο πατέρας σου θα στο κόψει. Θα μισείς τις γυναίκες που σε εκμεταλλεύτηκαν και τους άντρες επειδή δεν ήταν εκεί να βάλουν όρια και να σου απαγορέψουν να πας με τη γυναίκα του. Θα έχεις επιθετικότητα μέσα σου που θα σου βγαίνει εκεί που δεν το περιμένεις. Δεν θα μπορείς να κάνεις σχέσεις, θα τις αποφεύγεις. Αυτά τα προβλήματα τα ονομάζουμε νευρωτικά. Ποιος ασχολείται με αυτά; Σήμερα τα ξέρουμε. Τα γράφουμε. Τα λέμε σε διαλέξεις. Εγώ προσωπικά έχω γράψει πεντακόσια άρθρα γύρω από τα θέματα της ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών. Αλλά ο φόβος του θανάτου που σε κάνει να κάνεις παιδιά και ο ναρκισσισμός δεν αφήνει τους ανθρώπους να δουν πραγματικά τί συμβαίνει. Ούτε θα αλλάξει εύκολα αυτό. Οπότε ο κόσμος θα είναι προβληματικός όπως είναι και σήμερα.

Ο υποχονδριακός ήταν ένα παιδί που εκλιπαρούσε για πραγματική επικοινωνία αλλά δεν μπορούσε να βρει φιγούρα να μοιραστεί τον εαυτό του. Εκεί η μαμά μπορεί να ήταν στο δικό της κόσμο και όχι στον κόσμο της σχέσης μαζί σου στον πρώτο χρόνο. Για τον πρώτο χρόνο μιλάμε. Εκεί δημιουργούνται τα προβλήματα. Όμως αν είσαι στον δικό σου τον κόσμο απορροφημένη ως μαμά με τα δικά σου προβλήματα, θα διαλέξεις και κάποιον να μη σε καταλαβαίνει. Οπότε το παιδί δεν έχει καμμία τύχη. Το να μεγαλώνεις ένα παιδί παρέχοντάς του υλικά πράγματα δεν λέει τίποτα. Η απουσία σε ψυχικό επίπεδο, δηλαδή η έλλειψη συναναστροφής που γίνεται μεταξύ των ανθρώπων με ενδιαφέρον για τον άλλο, είναι το πρόβλημα. Αλλά για να ενδιαφερθεί κανείς για τον άλλο πέρα από τον εαυτό του είναι μία πολύ σπάνια κατάσταση. Εκεί χτίζεται ο μεγαλύτερος φόβος ότι δεν μπορεί να επικοινωνήσει κανείς.

Και επειδή στην αρχή της ζωής η επικοινωνία είναι σωματική, φοβάται κανείς ότι θα πληγεί το σώμα του. Ότι έχει κάποια αρρώστια, ότι θα πεθάνει. Θέλει να το επενδύσει αυτό κάπου, Αλλά κανείς δεν είναι διαθέσιμος. Στην ψυχοθεραπεία ασχολούμαστε με αυτό το ζήτημα. Να επενδύσει τον φόβο του. Ο φόβος κρύβει και άλλα πίσω. Αισθήσεις που είναι κρυμμένες. Όλα αυτά προβάλλονται στο θεραπευτή. Εκεί δεν τα αφήνουμε έτσι αυτά. Τα βλέπουμε. Τα βλέπουμε μέχρι να τα δούμε. Μετά γίνονται επανορθώσεις. Πρώτα βλέπουμε εκείνο που δεν βλέπουμε. Μετά το φέρνουμε στη συνείδηση. Μετά το ζούμε μαζί. Και μετά δεν το επαναλαμβάνουμε. Το αφήνουμε να επενδυθεί δηλαδή. Να πάρει νόημα. Να γίνει ζωή και όχι φόβος θανάτου. Ο έρωτας και η θεραπεία είναι στην ίδια κατεύθυνση. Μέσα από τον έρωτα για τη σχέση βγαίνει η διάθεση για ζωή. Αυτή είναι μία πραγματική θεραπεία που παίρνει κάποια χρόνια και βοηθάει να ζήσει κανείς έχοντας στιγμές πραγματικής νοηματοδότητης στη ζωή και πραγματικές στιγμές χαράς.

*Απαγορεύεται η αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα

Δείτε επίσης: Αυτοάνοσα

Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας απαιτεί δέσμευση, αφοσίωση και απευθύνεται μόνο σε όσους βλέπουν σοβαρά οτι χρειάζεται να αλλάξουν τη ζωή τους. Αν σκέφτεστε να ξεκινήσετε αυτό το ταξίδι, καλέστε με στο 211 71 51 801 για να κλείσετε ένα ραντεβού και να δούμε μαζί πώς μπορώ να σας βοηθήσω.

Μιχάλης Πατεράκης
Ψυχολόγος Ψυχοθεραπευτής
University of Indianapolis University of Middlesex
Καρνεάδου 37, Κολωνάκι
Δέχομαι κατόπιν ραντεβού
Τηλ: 211 7151 801
www.psychotherapy.net.gr
www.mixalispaterakis.gr